Περί αισχρολογίας

    Εκ γαρ του περισσεύματος της καρδίας το στόμα λαλεί. [Διότι το στόμα αντλεί και ομιλεί πάντοτε από εκείνα που υπερεκχειλίζουν την καρδία.] (ΚατάΜατθαίον 12,34)
    Πας λόγος σαπρός εκ του στόματος υμών μη εκπορευέσθω. [Καθε ρυπαρός λόγος ας μην βγαίνει ποτέ από το στόμα σας.] (Προς Εφεσίους 4,29)
    Να μην αισχρόλογος, για απ' αυτό προέρχονται πορνείες και μοιχείες. (Διαταγές των Αποστόλων)
    Το να ατακτεί κάποιος με τις λέξεις, τον κάνει να μελετά και την απρέπεια με τα έργα. (ΆγιοςΚλήμηςΑλεξανδρείας)
    Αν θέλεις να δείξεις ότι δεν σου αρέσει να λες αισχρά λόγια, τότε να μη ανέχεσαι ούτε και να τα ακούς. (Ιερός Χρυσόστομος)
    Θα προτιμούσα να φάω στο ίδιο τραπέζι με άνθρωπο που τρώει ακαθαρσίες, παρά με κάποιον που λέει αισχρά λόγια. (Ιερός Χρυσόστομος)
    Όπου υπάρχει αισχρολογία, ο διάβολος είναι παρών, εισάγοντας τα δικά του αισχρόλογα. Όπου υπάρχουν αισχρά λόγια, εκεί οι δαίμονες χορεύουν... (Ιερός Χρυσόστομος)
    Η αισχρολογία και η ευτραπελία είναι όχημα της πορνείας. Ας είναι λοιπόν θυμιατήρι το στόμα σου και πρόσεχε να μην το γεμίσεις από κοπριά. Τέτοιοι είναι αυτοί που λένε λόγια αισχρά και ακάθαρτα. Γιατί όπως οι χοίροι τρώνε κοπριά, έτσι κάνουν και αυτοί που αισχρολογούν. (Ιερός Χρυσόστομος)
    Όπως ακριβώς αν ανοίξουμε τους τάφους, θα γεμίσουμε τις πόλεις με πανούκλα, έτσι και τα αισχρά στόματα, αν ανοίγονται άφοβα, θα γεμίσουν όλους τους φίλους τους, με την πιο φοβερή αρρώστια. (Ιερός Χυσόστομος)
    Αν το ρυάκι είναι τόσο βρώμικο και ακάθαρτο, ας καταλάβεις ποιά είναι η πηγή της βρώμας αυτής. (Ιερός Χυσόστομος)
    Η συνήθεια προς τους φαύλους και χυδαίους λόγους, είναι κάποιος δρόμος, που οδηγεί προς τα φαύλα και χυδαία έργα. (ΜέγαςΒασίλειος)
    Ο αισχρολόγος είναι αναιδής στην όψη και στην συμπεριφορά, είναι είρωνας και αχαλίνωτος στην γλώσσα. Ο λόγος του είναι σάπιος, μιλάει ανάρμοστα και εκστομίζει, όσα δεν επιτρέπεται να λέγονται. (Άγιος Νεκτάριος)
    Μην αφήσεις τα αυτιά σου να ακούσουν αισχρά λόγια, για να μην μολυνθεί ο νους σου. Γιατί όπως ο καπνός βλάπτει τα μάτια, έτσι και ο αισχρός λόγος βλάπτει την ψυχή. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
    Να μην λες, ούτε και να ακούς αισχρολογίες. Γιατί αυτά που ακούει κανείς ευχάριστα, αυτά δεν ντρέπεται και να τα λέει και σίγουρα αυτά δεν θα ντραπεί και να τα πράξει. Αυτό είναι απόλυτα αποδεδειγμένο. (Μέγας Φώτιος)
    Όταν βλέπετε άνθρωπο να βωμολοχεί, είναι απόδειξη ότι είναι βρωμερός και έχει το εσωτερικό του αισχρό. Η βωμολογία είναι εκχύλισμα του πονηρού θησαυρού της καρδιάς του. Ποτέ, σοβαρός, ηθικός και αγνός άνθρωπος, που συναισθάνεται ότι είναι Ναός του Θεού του ζώντος, δεν θα αισχρολογήσει. (Αρχ. Χαράλαμπος Βασιλόπουλος)
    Όταν μια αισχρολογία λέγεται εύκολα, η εφαρμογή της δεν απέχει και πολύ. (Αριστοτέλης)
    Όταν μιλάς άσχημα, πρέπει να ανέχεσαι κάθε είδους απάντηση. (Σωκράτης)
    Κάποτε επί παρουσία του αοίδιμου Γέροντα Αρχιμανδρίτη Ιωήλ Γιαννακοπούλου (+1966) ένας νεαρός ξεστόμισε μία πολύ βρώμικη λέξη. Αλλά κατάλαβε αμέσως το λάθος του. Στράφηκε στον π. Ιωήλ και του είπε ταπεινά: ''Με συγχωρείς, πάτερ. Μου ξέφυγε!'' Απάντησε ο π. Ιωήλ. ''Δεν «σου ξέφυγε». Ξεχείλισε!...''

Περί αδικίας

+ Δια τι ουχί μάλλον αδικείσθε; Διατί ουχί μάλλον αποστερείσθε  Αλλά υμείς αδικείτε και αποστερείτε, και ταύτα αδελφούς. Άδικοι βασιλείαν Θεού ου κληρονομήσουσι. [Γιατί δεν προτιμάτε να αδικείστε; Γιατί δεν προτιμάτε να ζημιώνεστε; Αλλά αντί γι' αυτό, εσείς αδικείτε και ζημιώνετε άλλους και μάλιστα αδελφούς. Όσοι διαπράττουν αδικίες, δεν θα κληρονομήσουν την Βασιλεία του Θεού.] ~ Προς Κορινθίους Α' 6,7-9 ~

+ Ος λοιδορούμενος ουκ αντελοιδόρει, πάσχων ουκ ηπείλει, παρεδίδου δε τω κρίνοντι δικαίως. [Αυτός (ο Χριστός), ενώ εχλευάζετο και υβρίζετο από τους βασανιστές του, δεν εχλεύαζε και δεν ύβριζε αυτούς. Ενώ έπασχε αδίκως, δεν απειλούσε εκδικήσεις, αλλά παρέδιδε και εμπιστευόταν τον εαυτόν του στον Θεό, που κρίνει πάντοτε με δικαιοσύνη.] ~ Α' Πέτρου 2,23 ~

+ Ουκ αδικήσεις τον πλησίον. [Δεν θα αδικήσεις τον πλησίον σου.] ~ Λευϊτικόν 19,13 ~

+ Ουαί τω ανόμω· πονηρὰ κατα τα έργα των χειρών αυτού συμβήσεται αυτώ. [Αλίμονο στον άνθρωπο της παρανομίας! Ολέθρια πράγματα θα του συμβούν, ανάλογα προς τα πονηρά έργα των χεριών του.] ~ Ησαϊας 3,11~

+ Απέχου από αδίκου και ου φοβηθήση, και τρόμος ουκ εγγιεί σοι. [Να απέχεις από κάθε άδικο πράγμα και έτσι δεν θα φοβηθείς ποτέ. Τρόμος ποτέ δεν θα σε πλησιάσει.] ~ Ησαϊας 54,14 ~

+ Υιέ, μη σπείρε επ' αύλακας αδικίας, και ου μη θερίσης αυτάς επταπλασίως. [Παιδί μου, μην σπέρνεις σε αυλάκια αδικίας και έτσι δεν θα θερίσεις επτά φορές περισσότερο από τις αδικίες, που έσπειρες. ~ Σοφία Σειράχ 7,3 ~

+ Επί παντί αδικήματι μη μηνιάσης τω πλησίον και μη πράσσε μηδέν εν έργοις ύβρεως. [Οποιανδήποτε αδικία και αν σου κάνει ο πλησίον, μην μνησικακήσεις εναντίον του και μην κάνεις τίποτε πάνω στην ορμή του πάθους.] ~ Σοφία Σειράχ 10,6 ~

+ Ο οικοδομών την οικίαν αυτού εν χρήμασιν αλλοτρίοις, ως ο συνάγων αυτού τους λίθους εις χειμώνα. [Εκείνος, που οικοδομεί το σπίτι του με ξένα άδικα χρήματα, ομοιάζει με τον άνθρωπο, που συγκεντρώνει λίθους, αντί ξύλων για τον χειμώνα!] ~ Σοφία Σειράχ 21,8 ~

+ Άφες αδίκημα τω πλησίον σου, και τότε δεηθέντος σου αι αμαρτίαι σου λυθήσονται. [Συγχώρησε το αδίκημα, που σου έκανε ο πλησίον σου και τότε, όταν προσευχηθείς στον Θεό, θα λυθούν και οι δικές σου αμαρτίες.] ~ Σοφία Σειράχ 28,2 ~

+ Ο αγαπών την αδικίαν μισεί την εαυτού ψυχήν. [Όποιος αγαπά την αδικία και επιμένει σ' αυτήν, αυτός μισεί και βλάπτει κυρίως τον εαυτόν του.] ~ Ψαλμοί 10,5 ~

+ Πρόσεξε πόσα σκαλοπάτια μας ανεβάζουν και μας φτάνουν μέχρι την κορυφή της αρετής. α) Να μην κάνεις εσύ αρχή της αδικίας β) Μετά την αδικία, να μην τον εκδικηθείς γ) Να μην προξενήσεις και εσύ τα όσα έπαθες, αλλά να ησυχάζεις δ) Με υπομονή να υποφέρεις την αδικία ε) Να περιμένεις αγόγγυστα ακόμα περισσότερες αδικίες στ) Να μην μισήσεις αυτόν, που σε έβλαψε τόσο πολύ ζ) Και ακόμα παραπάνω να τον αγαπήσεις η) Να προσπαθήσεις να του κάνεις καλό θ) Να προσεύχεσαι στον Θεό γι' αυτόν. ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Αδίκησε κάποιος; Στον εαυτόν του βύθισε το ξίφος! Γιατί εκείνος που αδικεί άλλον, ή τον χτυπά, ή τον βρίζει, αφού προηγουμένως δουλωθεί από το πάθος, τότε νομίζει ότι αδικεί τον πλησίον του. Ο ίδιος όμως έπαθε χειρότερα, υποδουλώνοντας τον εαυτόν του στην πιο χειρότερη δουλεία...! Υπάρχει μεγαλύτερη βλακεία, από το να κατασφάζει κανείς τον εαυτόν του και να μην το καταλαβαίνει, νομίζοντας ότι αδικεί τον άλλον; ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Όπως εκείνος, ο οποίος αδικεί άλλους, δεν αδικεί εκείνους, αλλά τον εαυτόν του, έτσι και ο σκεπτόμενος κακά εναντίον του συνανθρώπου του, ζημιώνει τον εαυτόν του. Όπως αδικούμε τους εαυτούς μας, εάν αδικούμε τους συνανθρώπους μας, έτσι κατά τον ίδιο τρόπο, όταν τους ευεργετούμε, τους εαυτούς μας ευεργετούμε. Οι αδελφοί του Ιωσήφ Παγκάλου π.χ. δεν ήταν εκείνοι που αδίκησαν τον αδερφό τους και τον πούλησαν; Ποιό το όφελος; Δεν δοκίμασαν στη συνέχεια πείνα και δεν διέτρεξαν τον κίνδυνο να χάσουν την ζωή τους; Ενώ ο Ιωσήφ, έγινε βασιλιάς της Αιγύπτου. Ο Θεός δηλ, όταν βλέπει να αδικείται κάποιος, που κανέναν δεν αδικεί, τον εξυψώνει και τον κάνει σπουδαίο, όπως έγινε με τον Ιωσήφ. ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Όπως εκείνος που πατάει πάνω στην φωτιά καίγεται ο ίδιος και εκείνος ο οποίος χτυπάει τον αδάμαντα, πληγώνεται και εκείνος ο οποίος λακτίζει τα καρφιά, ματώνει τα πόδια του, έτσι και εκείνος ο οποίος σκέφτεται να αδικήσει τον άλλον, τον εαυτόν του αδικεί και αποδεικνυεται περισσότερο αδύνατος και από την λάσπη. ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Φοβηθείτε όσοι αδικείτε τους φτωχούς. Έχετε εσείς δύναμη και πλούτο και χρήματα και την εύνοια των δικαστών, αλλά έχουν και εκείνοι, το ισχυρότερο από όλα τα όπλα, τους στεναγμούς και τους θρήνους τους, επειδή αδικούνται, τα οποία ελκύουν την συμμαχία του Θεού, με το μέρος τους. Τα όπλα αυτά γκρεμίζουν σπίτια, κατέστρεψαν πόλεις, ολόκληρα έθνη εξαφάνισαν. Τόσο μεγάλη είναι η Πρόνοια του Θεού για τους αδικημένους!... Και γι' αυτούς μεν γίνεται ο Κύριος ευσπλαχνικός, ενώ τιμωρεί εκείνους, που τους αδικούν. Ας αποφύγουμε λοιπόν την αδικία, για να έχουμε συμπαθεί προς εμάς τον Κύριο. ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Αν γνωρίζεις αυτούς που αδίκησες, να τα επιστρέψεις μιμούμενος το Ζακχαίο και μάλιστα με το παραπάνω. Αν όμως δεν γνωρίζεις όσους αδίκησες, σου υποδεικνύω και άλλο δρόμο, για να μην αποκλειστείς από την σωτηρία. Μοίρασε όσα με αδικίες απέκτησες, σε όσους έχουν ανάγκη. Έτσι θα μετριάσεις το κακό... ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Αν δεν ήταν κακό, αλλά καλό η αδικία, γιατί ντρεπόμαστε και γιατί προσπαθούμε να κρυφτούμε; Αυτός που αδικεί, κυριεύεται από θυμό, καταπληγώνεται από την οργή του, δημιουργεί μέσα του αμέτρητα κύματα λογισμών, μεταχειρίζεται αμέτρητα μέσα, τον κυριεύει φόβος, αγωνία και τρόμος για το πως θα πετύχει την αδικία και τελικά αυτό που κατορθώνει είναι να καταστρέψει τον εαυτόν του. ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Καλό είναι, το να μην αδικεί κανείς, αλλά πολύ μεγαλύτερη αξία έχει, το να μην εκδικείται όταν αδικηθεί. ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Το να υποστούμε κάτι άδικα, αυτό είναι στεφάνωμα. Ό,τι άδικο και αν πάθουμε από κάποιον, υπολογίζει ο Θεός την αδικία αυτή, ή προς διαγραφή των αμαρτημάτων μας ή για να μας δώσει μισθό. Αν μάλιστα ευχαριστούμε τον Θεό για την αδικία που επέτρεψε, αποκτούμε μεγαλύτερη παρρησία ενώπιον του Θεού. ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Λες ότι αδικήθηκες πολύ; Δεν έπαθες όμως όσα έπαθε Εκείνος, ο Κύριός σου, που Τον έδεσαν, Τον μαστίγωσαν, Τον ράπιζαν, Τον έφτυναν οι υπηρέτες, υπέμεινε το θάνατο και τί θάνατο; Τον πιο επαίσχυντο... Και όλα αυτά ύστερα από τόσες ευεργεσίες που έκανε... ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Όταν σε αδικήσει κάποιος, σκέψου την κόλαση την οποία θα υποστεί και τότε όχι μόνο δεν θα οργιστείς μαζί του, αλλά και θα δακρύσεις. Διότι δεν οργίζεται κανείς εναντίον εκείνου, που κατέχεται από πυρετό ή έχει κάποια φλεγμονή, αλλά όλους αυτούς τους συμπονεί. Εάν θέλεις να υπερασπίσεις τον εαυτόν σου, σιώπα και πλήγωσες τον εχθρό σου θανάσιμα. Αν όμως, επειδή θίχτηκες, ανταποδώσεις τις βρισιές (και αδικίες), τότε αναγκάζεις όσους σε ακούν, να θεωρούν ως αληθινά τα λεγόμενα εις βάρος σου. ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Ας επιδεικνύουμε σε όσους μας αδίκησαν τόση εκτίμηση, όση επιδεικνύουμε στους ευεργέτες μας! ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Κανένας δεν μπορεί να με βλάψει και να με αδικήσει, ούτε και ο ίδιος ο διάβολος, εάν δεν αδικήσω και βλάψω πρώτα εγώ τον εαυτόν μου. Διότι και τις ισχυρές πόλεις πολλές φορές δεν μπόρεσαν να τις κυριεύσουν οι εχθροί. Η προδοσία όμως ενός ή δύο εκ των κατοικούντων μέσα στην πόλη, παρέδωσε την πόλη χωρίς κόπο στους εχθρούς. Αν λοιπόν δεν σε προδώσει κανείς από τους εσωτερικούς λογισμούς σου, κανένας δεν μπορεί να σε βλάψει. ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Ας υποθέσουμε ότι έχουμε έναν γεωργό, ο οποίος τίποτε δεν καταστρέφει από την περιουσία μας, ούτε μας κλέβει, παρά μόνο κάθεται με σταυρωμένα χέρια και δεν εκτελεί καμμία γεωργική εργασία. Άραγε, δεν θα τον τιμωρήσουμε αυτόν τον γεωργό; Μολονότι σε τίποτε δεν μας αδίκησε, ωστόσο όμως η διαγωγή του αυτή δεν ήταν αδικία σε βάρος μας; Εάν λοιπόν αυτό στα υλικά ζητήματα είναι μεγάλη αδικία, όχι μόνο το να μην κάνεις το κακό, αλλά και η παράλειψη των καλών, πολύ περισσότερο συμβαίνει τούτο, όταν πρόκειται για πνευματικά ζητήματα. ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Όποιος μπορεί να υποφέρει την αδικία με χαρά, παρόλο που έχει τον τρόπο να την αποκρούσει και να την αποφύγει, αυτός δέχθηκε μέσα του την παρηγοριά του Θεού με την εμπιστοσύνη του σ' Αυτόν και είναι ευλογημένος. ~ Άγιος Ισαάκ ο Σύρος ~

+ Όποιος απολογείται υπέρ του αδικουμένου, βρίσκει υπέρμαχο τον Θεό. ~ Άγιος Ισαάκ ο Σύρος ~

+ Αν περπατάς στο δρόμο σου και δεις τον αδελφό σου που προπορεύεται μπροστά σου, σε μια στιγμή να ξεπετάγεται μπροστά του ένας κακοποιός άνθρωπο και να τον ορμά με μαχαίρι, να τον χτυπά, να τον πληγώνει και να τον ρίχνει κάτω ματωμένο, εσύ, μπροστά σ' αυτό το θέαμα, θα οργισθείς εναντίον του αδελφού σου ή θα τον λυπηθείς; Θα τον λυπηθείς, όπως είναι φυσικό. Ε λοιπόν, κάθε άνθρωπος, που σε προσβάλλει, που σε βλάπτει, που σε συκοφαντεί, που σε αδικεί με οποιοδήποτε τρόπο, είναι ένας αδελφός σου, που έπεσε στα χέρια του κακοποιού διαβόλου. Εσύ, όταν τον αντικρίσεις, τί πρέπει να κάνεις; Πρέπει να τον λυπηθείς πολύ, να τον συμπονέσεις και να παρακαλέσεις θερμά και σιωπηλά τον Θεό, να στηρίξει εσένα, στη δύσκολη αυτή ώρα της δοκιμασίας σου και να ελεήσει και τον αδελφό σου, που έπεσε θύμα του διαβόλου και ο Θεός θα βοηθήσει και εσένα και τον αδελφό σου. Διότι, αν δεν το κάνεις αυτό και οργιστείς εναντίον του, αντιτάσσοντας στην επίθεσή του την αντεπίθεσή σου, τότε ο διάβολος, που βρίσκεται στο σβέρκο του αδελφού σου, πηδάει και στο δικό σου σβέρκο και σας χορεύει και τους δύο. ~ Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης ~

+ Ακόμη και αν αδικείσαι, να μην αντιλέγεις, ούτε να νευριάζεις, αλλά να υπομένεις και να σιωπάς, προτιμώντας να πληροφορεί ο Θεός τους άλλους για σένα. Γιατί αυτή είναι το δικό σου συμφέρον και όχι να γίνεσαι συνήγορος και υπερασπιστείς του εαυτού σου. ~ Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης ~

+ Κάνε καλό σ' εκείνον που σε αδικεί και θα έχεις φίλο τον Θεό. ~ Μέγας Αντώνιος ~

+ Τέσσερα στάδια υπάρχουν στην αντιμετώπιση της αδικίας. Σε χτυπάει λ.χ. κάποιος άδικα. Αν βρίσκεσαι στο πρώτο στάδιο, το ανταποδίδεις. Αν βρίσκεσαι στο δεύτερο στάδιο, νιώθεις μέσα σου πολύ μεγάλη ταραχή, αλλά συγκρατιέσαι και δεν μιλάς. Στο τρίτο στάδιο δεν ταράζεσαι. Και στο τέταρτο νιώθεις πολλή χαρά, μεγάλη ψυχική αγαλλίαση. Όταν κάποιος αδικείται και αποδεικνύει ότι δεν φταίει, δικαιώνεται και ικανοποιείται. Τότε νιώθει μια κοσμική χαρά. Αν όμως αντιμετωπίζει την αδικία πνευματικά, με καλό λογισμό και δεν φροντίζει να αποδείξει την αθωότητά του, έχει μέσα του Θεϊκή παρηγοριά και αισθάνεται πνευματική χαρά. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Υπάρχουν δύο μορφές αδικίας, η υλική και η ηθική. Υλική αδικία είναι, όταν αδικεί κανείς τον άλλον σε υλικά πράγματα. Ηθική είναι, όταν λ.χ. κάποιος γελάσει μια κοπέλα και αν μάλιστα είναι ορφανή, με πενταπλάσιο βάρος βαραίνει την ψυχή του. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Όσοι αδικούν, τον ίδιο τον εαυτόν τους αδικούν αιώνια και όσοι δέχονται με χαρά τις αδικίες, δικαιούνται αιώνιο μισθό τοκισμένο. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Αυτός που μας αδικεί, να τον βλέπουμε σαν έναν μεγάλο ευεργέτη μας, που μας κάνει καταθέσεις στο Ταμιευτήριο του Θεού. Μας κάνει πλούσιους αιώνια! Μικρό πράγμα είναι αυτό; Τον ευεργέτη μας δεν τον αγαπούμε; Δεν του εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας; Έτσι και αυτόν που μας αδικεί, να τον αγαπούμε και να τον ευγνωμονούμε, γιατί μας ευεργετεί αιώνια. Με συκοφαντούν λ.χ. ότι έκανα κάποιο έγκλημα και με κλείνουν στην φυλακή άδικα; Εντάξει. Έχω αναπαυμένη την συνείδησή μου, αφού δεν έκανα το έγκλημα, έχω και ουράνιο μισθό. Υπάρχει μεγαλύτερη ευεργεσία; Δέξου λοιπόν την αδικία, ως μεγάλη ευλογία, γιατί αποταμιεύεις απ' αυτήν ουράνια ευλογία. Μην επιδιώκεις όμως να σε αδικούν, γιατί αυτό κρύβει ευγενική κακόκητα. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Με χτύπησε κάποιος άδικα; Να πούμε: «Δόξα Σοι, Κύριε! Ίσως ξοφλήσω κάποια αμαρτία. Κάποτε και εγώ είχα χτυπήσει κάποιον». Με έβρισαν άδικα; «Δόξα Σοι, Κύριε! Το δέχομαι για την αγάπη Σου, που ραπίσθηκες και υβρίσθηκες για χάρη μου». Οικονομάει ο Θεός να μας αδικήσουν οι άνθρωποι ή να μας πουν καμμιά κουβέντα, για να εξοφλήσουμε μερικές αμαρτίες μας ή για να αποταμιεύσουμε κάτι στην άλλη ζωή. Δεν μπορώ να καταλάβω, πώς την θέλετε την πνευματική ζωή; Δεν έχετε καταλάβει ακόμη το πνευματικό σας συμφέρον και θέλετε εξόφληση εδώ, για τον Ουρανό δεν αφήνετε τίποτε. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Όταν συκοφαντηθούμε ή αδικηθούμε, από πονηρούς και κακούς ανθρώπους, οι οποίοι διαστρέφουν την αλήθεια, εάν μπορούμε, καλά είναι να μην θέλουμε να δικαιωθούμε από τους ανθρώπους, όταν η αδικία αφορά μόνο το άτομό μας. Ούτε και να πούμε: ''να το βρουν από το Θεό'', γιατί και αυτό είναι κατάρα. Καλά είναι να τους συγχωρέσουμε με όλη την καρδιά μας και να παρακαλέσουμε τον Θεό να μας δυναμώσει, να μπορέσουμε να σηκώσουμε το βάρος της συκοφαντίας και να συνεχίζουμε την πνευματική ζωή (στην αφάνεια). ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη θα πρέπει να χρωστάμε σ' αυτούς που μας ταπεινώνουν και μας αδικούν και μας ποτίζουν φαρμάκια, παρά εκείνους, που μας τρέφουν με εκτίμηση και με γλυκά λόγια ή με νόστιμα φαγητά και γλυκά, διότι τα φαρμάκια, είναι τα καλύτερα φάρμακα της ψυχής μας. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Οι αδικημένοι άνθρωποι, είναι τα πιο αγαπημένα παιδιά του Θεού. Εκείνοι που ταλαιπωρούνται άδικα, μιμούνται τον Χριστό, διότι ο πιο αδικημένος είναι ο Χριστός, ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Το να υπομένει κανείς την αδικία, είναι μεγαλύτερο από το να ευεργετεί. Μακάρι να με αδικούσαν όλοι οι άνθρωποι! Ειλικρινά σας λέω, την γλυκύτερη πνευματική χαρά, την ένιωσα μέσα στην αδικία. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά, από την χαρά που νιώθεις, όταν δέχεσαι την αδικία. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Η ευλογία φέρνει ευλογία και η αδικία φέρνει την καταστροφή. Χειρότερο πράγμα από την αδικία δεν υπάρχει. Ο,τιδήποτε κάνετε, κοιτάξτε να έχετε την ευλογία του Θεού. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Η αδικία είναι μεγάλη αμαρτία. Όλες οι αμαρτίες έχουν ελαφρυντικά, η αδικία δεν έχει. Μαζεύει οργή Θεού. Φοβερό! Αυτοί που αδικούν, βάζουν φωτιά στο κεφάλι τους. Από την μια μεριά βλέπεις να κάνουν μια αδικία και από την άλλη να πεθαίνουν δικοί τους άνθρωποι με τόσες αδικίες. Κάνουν αυτά που κάνουν, δίνουν δικαιώματα και στον διάβολο, γι' αυτό μετά περνούν δοκιμασίες, τους βρίσκουν αρρώστιες κλπ. και σου λένε: «κάνε προσευχή να γίνω καλά». Τα περισσότερα κακά που συμβαίνουν είναι από αδικία. Όταν λ.χ. μαζεύεται με αδικία η περιουσία, ζουν οι άνθρωποι λίγα χρόνια σαν αρχοντόπουλα και μετά τα δίνουν όσα μάζεψαν, στους γιατρούς. Τί λέει ο Ψαλμός: «κρείσσον ολίγον τω δικαίω υπέρ πλούτον αμαρτωλών πολύν» (Ψαλμ. 36,16). Ανεμομαζώματα, ανεμοσκορπίσματα Όσα μαζεύουν, φεύγουν, όλα εξανεμίζονται. Σπάνια, σε πολύ λίγους συμβαίνει να είναι οι αρρώστιες, οι χρεωκοπίες κλπ. μια δοκιμασία του Θεού. Αυτοί θα έχουν καθαρό μισθό. Σ' αυτήν την περίπτωση συνήθως γίνονται ύστερα πιο πλούσιοι, σαν τον Ιώβ. Αλλά και πολλοί άνθρωποι που βγαίνουν άλιωτοι, είναι και απ' αυτό. Κάποια αδικία έχουν κάνει. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Όταν κάποιος αδικείται και δεν δικαιολογείται και όταν οι συνάνθρωποί του, από έλλειψη αγάπης δεν μιλούν για την αδικία που του έγινε, τότε μιλά ο ίδιος ο Θεός. Βλέπεις, ο Ιωσήφ δεν μίλησε, όταν τον πούλησαν οι αδελφοί του για δούλο. Μπορούσε να πει: ''Είμαι αδελφός τους''. Δεν μίλησε όμως και μετά μίλησε ο Θεός και τον έκανε βασιλιά. ~ Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης ~

+ Τον δίκαιο άνθρωπο, συνήθως οι άλλοι τον σπρώχνουν στην τελευταία θέση ή ακόμη του παίρνουν και την θέση. Τον αδικούν, τον πατούν «πατούν επί πτωμάτων». Αλλά, όσο οι άνθρωποι τον σπρώχνουν προς τα κάτω, τόσο ο Θεός τον ανεβάζει προς τα πάνω σαν τον φελλό. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Ο άδικος και γενικά κάθε ένοχος, όταν δεν ζητήσει συγχώρηση, ταλαιπωρείται από την συνείδησή του και επιπλέον από την αγανάκτηση του αδικημένου. Γιατί, όταν ο αδικημένος δεν τον συγχωρήσει και γογγύζει, τότε ο άδικος ταλαιπωρείται πολύ, βασανίζεται. Δεν μπορεί να κοιμηθεί. Είναι μυστήριο πράγμα το πώς το πληροφορείται! Όπως, όταν ένας αγαπά κάποιον και τον σκέφτεται με την καλή έννοια, εκείνος το πληροφορείται, έτσι και σ' αυτήν την περίπτωση. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Οι άδικοι μοιάζουν με την αφρισμένη θάλασσα. Με τέτοιο τρόπο θα αναταραχτούν και ανάπαυση δεν θα βρουν. ~ Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός ~

+ Μην συγκεντρώνεις τίποτε από αδικία, γιατί και αν τα συνάξεις, για άλλους τα συνάζεις, αλλού θα πάνε και με τα αγαθά σου, άλλοι θα καλοπεράσουν. Όποιος οικοδομεί με ξένα χρήματα το σπίτι του, είναι σαν εκείνον που συνάγει τις πέτρες μόνος του, για να τον πετροβολήσουν οι άλλοι. ~ Άγιος Συμεών ο Μεταφραστής ~

+ Αν δεν υπήρχε το πλήθος των εκμεταλλευτών, δεν θα υπήρχε ούτε το πλήθος των εξαθλιωμένων. ~ Άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης ~

+ Εκείνος που αδικείται από κάποιον και δεν ζητεί το δίκιο του από αυτόν που τον αδικεί, δείχνει ότι πιστεύει στον Χριστό και εκατονταπλάσια λαμβάνει στην παρούσα ζωή και ζωή αιώνια κληρονομεί. ~ Άγιος Μάρκος ο Ασκητής ~

+ Εκείνος που αδικείται από τους ανθρώπους, ξεπλένεται από τις αμαρτίες του και βρίσκει βοήθεια ανάλογη με τη θλίψη. Εκείνος που προσεύχεται γι' αυτούς που τον αδικούν, χτυπάει με ορμή τους δαίμονες, ενώ εκείνος που αντιμάχεται αυτούς που τον αδικούν, πληγώνεται από τους δαίμονες. ~ Άγιος Μάρκος ο Ασκητής ~

+ Το ψωμί που φυλάς στην αποθήκη σου είναι του φτωχού... Τα ρούχα που κρατάς κρυμμένα στην αποθήκη σου είναι του γυμνού... Τα υποδήματα που σαπίζουν αχρησιμοποίητα είναι του ξυπόλυτου... Τα χρήματα που κρύβεις βαθιά στη γη είναι του φτωχού... Τόσους αδικείς, όσους θα μπορούσες να βοηθήσεις! ~ Μέγας Βασίλειος ~

+ Όποιος παίρνει όσα ανήκουν σε άλλον και δίνει μετά σε άλλους, δεν κάνει ελεημοσύνη, αλλά διαπράττει την εσχάτη αδικία! Στα μάτια του Θεού, δεν είναι αποδεκτή η ευεργεσία που γίνεται στους φτωχούς, όταν προέρχεται από άδικα εισοδήματα. Ούτε όμως είναι άξιος επαίνου αυτός, που απέχει μεν από τις αδικίες, δεν προσφέρει όμως στον πλησίον του. ~ Μέγας Βασίλειος ~

+ Αδικία είναι η εναντίωση στο Θείο θέλημα. Η αδικία είναι αποκρουστική στα μάτια του Θεού, καθώς προσβάλλει το πρώτο των Θείων χαρακτηριστικών, που είναι η Θεία δικαιοσύνη. Η αδικία είναι η μητέρα κάθε κακίας, αφού μέσα σε αυτήν, κρύβεται διαμιάς κάθε κακία. Η έλλειψη της δικαιοσύνης, μαρτυράει έλλειψη αγάπης. Αυτός που πράττει την αδικία, αρνήθηκε την θεοσέβεια. Διότι κανείς άδικος δεν είναι θεοσεβής. Αλλά και κανένας θεοσεβής, δεν είναι άδικος. ~ Άγιος Νεκτάριος ~

+ Αδικία είναι η συνήθεια να βλέπει κανείς τους νόμους με υπεροψία. Είναι η περιφρόνηση των νόμων, η καταπάτηση του δικαίου, η εναντίωση στο θείο θέλημα. Είναι ενέργεια για να επικρατήσει το κακό, ο πόλεμος, η ταραχή, η κακοδαιμονία, η βασιλεία του πονηρού. Είναι ο κακός δαίμονας που αφαιρεί την ευτυχία από τους ανθρώπους. ~ Άγιος Νεκτάριος ~

+ Εκείνος που αγαπά με όλη του την ψυχή εκείνους που τον υβρίζουν ή τον αδικούν και του στερούν τα πράγματά του και προσεύχεται γι' αυτούς, ανεβαίνει σε λίγο καιρό, σε υψηλό βαθμό προκοπής. Γιατί όταν αυτό γίνεται με αίσθηση της καρδιάς, κατεβάζει τον άνθρωπο σε άβυσσο ταπεινώσεως και σε πηγές δακρύων, όπου βυθίζεται το τριμερές της ψυχής και ανεβάζει στον ουρανό της απάθειας το νου και τον κάνει θεωρητικό. ~ Άγιος Συμεών ο Νεός Θεολόγος ~

+ Αυτός που σε έβλαψε και σε αδίκησε, οφείλεις να τον μνημονεύεις σαν γιατρό που σου έστειλε ο Χριστός, για να σου καθαρίσει την ψυχή σου. Οφείλεις να τον θεωρείς ως ευεργέτη σου, σαν φάρμακο θεραπευτικό, σταλμένο από τον Χριστό. Αν όμως πλέκεις λογισμούς εναντίον του, τότε ζημιώνεις τον εαυτόν σου και είναι σαν να λες τον Χριστό: ''Δεν θέλω να γιατρευτώ από Σένα Χριστέ, δεν δέχομαι το φάρμακό σου, θέλω να σαπίσω μέσα στα τραύματά μου και να υποταχθώ στους δαίμονες''. ~ Όσιος Ζωσιμάς ~

+ Οι αδικίες δεν προέρχονται από τον Θεό, αλλά παραχωρούνται από τον Θεό για το καλό του ανθρώπου. ~ Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος ~

+ Να μην συγχύζεται η καρδιά σου, όταν βλέπεις πως κάποιος πλουτίζει με άδικο τρόπο. Θα τρώει και δεν θα χορταίνει, θα αρπάζει και δεν θα του φτάνουν... Θυμήσου τους πλούσιους πολίτες στα Σόδομα, πως σε μία στιγμή ρίχτηκε πάνω τους φωτιά και έγιναν στάχτη μ' όλο τους τον πλούτο. Ο Χριστιανός παρατηρεί τα γεγονότα στην ολότητά τους και όχι επί μέρους. Την πρόοδο του αδίκου, ο Χριστιανός δεν την εκτιμά σαν κάποιο τετελεσμένο γεγονός, αλλά περιμένει να δει τι ακολουθεί. Ξέρει, πως ο άδικος δεν προοδεύει με τη δική του δύναμη, αλλά μόνο επειδή ο Θεός του επιτρέπει να προοδεύει, μπας και κάποια στιγμή θυμηθεί το Θεό και ντραπεί για την αδικία του και αποφασίσει να διορθωθεί. ~ Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς ~

+ Αν κάποιος σε προσβάλει, σε θίξει, σε συκοφαντήσει, σε βλάψει άδικα και αδικαιολόγητα με οποιονδήποτε τρόπο, μην οργιστείς εναντίον του, μην μνησικακήσεις, μην κυριευτείς από εκδικητικότητα. Αντίθετα, ταπεινώσου, κλάψε με συντριβή καρδιάς και προσευχήσου ικετευτικά στον Κύριο, να συγχωρήσει τις αμαρτίες σου. Γι' αυτές τις αμαρτίες παραχωρεί ο Θεός να σου συμβαίνουν όλα αυτά, για να ταπεινωθείς και να διορθωθείς. ~ Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ ~

+ Ακόμη και όταν αδικούμαστε να μην παραπονούμαστε. Ευκαιρία είναι... ~ Γέροντας Ευσέβιος Γιαννακάκης ~

+ Άλλο η αντίδρασή μας όταν αδικούμαστε υλικά και άλλο όταν αδικούμαστε πνευματικά. Αν η αδικία είναι υλική, μπορεί κανείς και να διαμαρτυρηθεί, όχι για να αποκατασταθεί υλικώς, αλλά να αποδείξει ότι δεν πρέπει να ''σκοτώνουμε'' την Αλήθεια. Αυτή η διαμαρτυρία που γίνεται με Θείο Φόβο και ταπείνωση συνίσταται. Αν όμως η αδικία είναι πνευματική π.χ. συκοφαντία, επειδή αυτός που την διαπράττει είναι κυριευμένος από μεγάλα δαιμόνια και δεν πρόκειται να υποχωρήσει, αντί άλλης απαντήσεως, να είναι η απόλυτη σιωπή μας. Έτσι παίρνουμε τη μορφή της απολύτου σταυρώσεως. Σταυρωνόμαστε πάνω σ' αυτό το βαρύ σταυρό και περιμένουμε δια της προσευχής μας, ο ίδιος ο Θεός να μιλήσει και να ενεργήσει. Εάν όμως μιλήσουμε, τότε ο Θεός ούτε θα μιλήσει, ούτε θα ενεργήσει, διότι εμείς πήραμε τη θέση του κριτού και του δικαστού... ~ Γέροντας Εφραίμ της Σκήτης του Αγίου Ανδρέα ~

+ Αφήνει πολλές φορές ο Θεός να μας αδικούνε και να μας προκαλούνε οι άλλοι, για να δούμε που ακριβώς βρισκόμαστε πνευματικά, από το πως αντιμετωπίζουμε αυτήν την δοκιμασία. ~ Γέροντας Εφραίμ της Σκήτης του Αγίου Ανδρέα ~

+ Ο μισθός από τον Θεό όταν κάποιος αδικείται και υπομένει, είναι πολύ μεγαλύτερος από εκείνον που παίρνει όταν προσφέρει ελεημοσύνη. ~ Γέροντας Εφραίμ ο Κατουνακιώτης ~

+ Ο Χριστιανός δεν είναι καρπαζοεισπράκτορας. Όταν σας αδικούν, έχετε δικαίωμα να ζητάτε δικαιοσύνη. Μα είτε την βρίσκετε, είτε όχι, οφείλετε να έχετε αγάπη και να συγχωρείτε. Γιατί το τέλειο είναι η αγάπη. Ο Κύριος μια φορά ζήτησε αδικούμενος δικαιοσύνη για να την αγιάσει. «Ει κακώς ελάλησα, μαρτύρησον περί του κακού· ει δε καλώς, τι με δέρεις»; ~ π. Ιωήλ Γιαννακόπουλος ~

+ Εκείνοι που ζουν, ικανοποιώντας τη ζωή τους με την αδικία, μοιάζουν με εκείνους που θέλουν να ξεδιψάσουν με αλατισμένο νερό. ~ π. Αθανάσιος Μυτιληναίος ~

+ Όταν σας αδικούν οι άνθρωποι, να ξέρετε ότι αποκτάτε μετοχές στον Ουρανό. ~ π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος ~

+ Οφείλουμε να προστατεύουμε τα συμφέροντά μας, γιατί με τον τρόπο αυτό προστατεύουμε και τον άνθρωπο που προσπαθεί να μας αδικήσει. Αν αφήσουμε τον εαυτό μας να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από τον άλλον: α) ευνοούμε το κακό στον άλλον, β) δείχνουμε ότι δεν σεβόμαστε τον εαυτό μας και γ) δείχνουμε μια άρρωστη (δήθεν πνευματική) διάθεση να γίνουμε σώνει και καλά μάρτυρες. Αν όμως, παρότι εμείς προστατεύουμε τα συμφέροντά μας, συμβεί κάποιος να προσπαθήσει να μας αδικήσει, οφείλουμε να τοποθετηθούμε πνευματικά. ~ π. Βαρνάβας Γιάγκου ~

+ Όταν πάσχουμε για τις αδικίες που μας έκαναν, αυτό δείχνει ότι η ψυχή μας είναι άρρωστη. Το πως αντιδρούμε, όταν μας αδικούν, αυτό δείχνει σε ποιά κατάσταση είμαστε και αν έχουμε Χριστό μέσα μας. Δεν αντέχουμε την αδικία, γιατί έχουμε μέσα μας ελλείψεις, κυρίως γιατί έχουμε μέσα μας την έλλειψη της χαράς του Θεού. ~ π. Βαρνάβας Γιάγκου ~

+ Εκείνος που αδικείται εκούσια και συγχωρεί τον πλησίον του, μοιάζει με τον Ιησού. Εκείνος που δεν αδικεί, μήτε αδικείται, μοιάζει με τον Αδάμ. Εκείνος που αδικεί μοιάζει με τον διάβολο. ~ Είπε Γέρων ~

+ Το δίκαιό του, δεν πρέπει ο άνθρωπος να το παίρνει αν είναι δυνατόν στον κόσμο τούτο. ''Μα να τον αφήσω να με αδικήσει;'', λένε πολλοί. Εσύ θα τον αφήσεις να σε αδικήσει, ο Θεός θα τον αφήσει; Εάν εσύ ήσουνα συνεπής απέναντι στον Θεό, θα είχες τέτοιον πειρασμό αδικίας; Ο Άγιος Σπυρίδων παρότι που δεν είχε τσομπάνη για τα πρόβατά του, δεν του έκλεβε κανείς από τα πρόβατά του! Γιατί άραγε; Γιατί είχε φύλακα τον Θεό από πάνω. Τα έχεις καλά με τον Θεό και έρχεται ο άλλος να σε αδικήσει; Για να πάρει άδεια να σε αδικήσει, κάποιον παλαιό λογαριασμό πληρώνεις. Κάτι εξοφλείς και μην πλανάσαι!... ~ Δημήτριος Παναγόπουλος ~

+ Όταν έβλεπα αδικία και δεν μπορούσα να την σταματήσω, γονατούσα και φώναζα ''συχώωωωρεσέ με Κύριε..''. Έτσι με περνούσε η στεναχώρια, γιατί οι προσευχές φτάνουν επάνω. Οι προσευχές τα πάντα τα λειώνουν και αμέσως προλαβαίνει η καλοσύνη του Θεού. Εάν μαλώσω με κάποιον, χάνω την καλοσύνη του Θεού. ~ Αναστάσιος Μάλαμας ~

+ Άμα φωλιάσει μέσα σου το: ''γιατί εγώ να χάσω το δίκιό μου;", γίνεσαι άλλος άνθρωπος και φεύγει η Χάρη. ~ Αναστάσιος Μάλαμας ~

+ Όταν βλέπω άνθρωπο που έκανε κακό και αναβάλλει συνεχώς την ικανοποίηση εκείνου που αδίκησε, θυμάμαι τον εαυτόν μου, όταν αναβάλλω το καθάρισμα των παπουτσιών μου από την λάσπη, με την ιδέα, ότι μετά από δύο βήματα, θα τα ξαναλασπώσω. ~ Δημητρακόπουλος ~

+ Κανείς άδικος δεν ευτύχησε. ~ Ευριπίδης ~

+ Οι αιτίες πού κάνουν τον άνθρωπο να αδικεί είναι τρεις: α) η φιληδονία, β) η πλεονεξία και γ) η φιλοδοξία. ~ Πυθαγόρας ~

+ Καλό δεν είναι να μην αδικείς, αλλά να μην θέλεις να αδικήσεις. ~ Δημόκριτος ~

+ Δεν αδικεί μόνο εκείνος που κάνει το κακό, αλλά και εκείνος που δεν κάνει το καλό. ~ Μάρκος Αυρήλιος ~

+ Όλο το έθνος αδικείται, όταν αδικείται ένας μόνος πολίτης. ~ Ρήγας Βελενστινλής ~

+ Θεέ μου, βοήθησέ με! Βλέπεις ότι ολόκληρη η ανθρωπότητα με εγκατέλειψε, γιατί δεν έτρεξα να συνθηκολογήσω με την αδικία... ~ Μπετόβεν ~

+ Τα παιδιά στον μικρόκοσμο της ύπαρξής τους, τίποτε δεν αντιλαμβάνονται και δεν νοιώθουν τόσο δυνατά, όσο μια αδικία που τους γίνεται. ~ Κάρολος Ντίκενς ~

+ Φταις δεν φταις, άμα θέλεις να δεις πρόσωπο Θεού, πρέπει να δέχεσαι την αδικία...!!!

+ Εκείνος που σκέφτεται να αδικήσει τον άλλον, τον εαυτόν του αδικεί.

+ Το να αγαπάμε αυτόν που μας αδικεί, είναι έργο Θεϊκό και δείχνει ότι είμαστε παιδιά του Θεού.

+ Αδικοχτισμένο σπίτι πέφτει και γκρεμίζεται.

+ Όποιος αγαπά την αδικία, βρίσκει στο σπίτι του κακά.

+ Όποιος έχει άδικο, φωνάζει πιο δυνατά.

+ Όποιος σπέρνει αδικία, θερίζει μίσος.

+ Από άδικο κέρδος, δίκαιη ζημιά.

+ Όσοι δεν τιμωρούν τους κακούς, αδικούν τους καλούς.

+ Τα κακά κερδισμένα είναι χαμένα.

+ Ανεμομαζώματα, ανεμοσκορπίσματα...

+ Άδικος ο δικαστής, αθώος ο κακούργος.

+ Της αδικίας τα λάχανα καζάνι δεν τα βράζει. ~ Μανιάτικη παροιμία ~
          79) Η αδικία δεν ευλογείται


Μπορεί σε μια οικογένεια ο παππούς ή η γιαγιά να έκαναν αδικίες και αυτοί να είναι καλά. Όμως τα παιδιά ή τα εγγόνια τους παιδεύονται. Αρρωσταίνουν και αναγκάζονται να δίνουν στους γιατρούς, όσα μαζεύτηκαν με αδικίες, για να εξοφλήσουν οι παππούδες τους. Κάποτε σε μια γνωστή μου οικογένεια, συνέβαιναν πολλές δοκιμασίες. Είχε αρχίσει από τον αρχηγό της οικογενείας αρρώστια βαρειά, ταλαιπωρία, έμεινε κατάκοιτος λίγα χρόνια και μετά πέθανε. Στην συνέχεια πέθανε η γυναίκα του και ύστερα τα παιδιά του, το ένα κοντά στο άλλο. Πρόσφατα πέθανε και το τελευταίο, το πέμπτο παιδί. Από πολύ πλούσια οικογένεια που ήταν, κατήντησε η πιο φτωχή, γιατί πουλούσαν τα κτήματα όσο - όσο, για να πληρώνουν γιατρούς και διάφορα έξοδα. Απορούσα γι' αυτήν την οικογένεια:

''Πώς συμβαίνουν τόσες αρρώστιες και ατυχήματα σ' αυτούς!''

Στα άτομα της οικογένειας που γνώρισα, δεν φαινόταν η καλή περίπτωση, δηλαδή να τους δοκιμάζει ο Θεός σαν εκλεκτούς, αλλά μάλλον να λειτουργούν οι πνευματικοί νόμοι του Θεού.

Για να είμαι πιο σίγουρος, προσπάθησα να μάθω από αξιόλογα γεροντάκια, συμπατριώτες τους και έμαθα τα εξής:

Ο άνθρωπος αυτός είχε βρει μια σχετική περιουσία από τον πατέρα του, αλλά στην συνέχεια την αύξησε με αδικίες. Δηλαδή, εάν του ζητούσε μια χήρα δανεικά, για να παντρέψει την κόρη της και θα του τα έδινε όταν θα αλώνιζε, αυτός της ζητούσε ένα οικόπεδο που είχε. Και εκείνη πάνω στην ανάγκη το έδινε όσο - όσο. Άλλος του ζητούσε δάνειο να πληρώση την Τράπεζα και θα του το επέστρεφε μόλις μάζευε τα βαμβάκια. Εκείνος του ζητούσε ένα χωράφι που είχε και στην ανάγκη ο άλλος το έδινε όσο - όσο, για να μην τον κυνηγήσει η Τράπεζα. Άλλος του ζητούσε λίγα δανεικά, για να πληρώσει τους γιατρούς και αυτός του ζητούσε την αγελάδα που είχε. Εκείνος ο καημένος την έδινε όσο - όσο. Με αυτόν τον τρόπο, μάζεψε μια μεγάλη περιουσία.

Όλος όμως ο γογγυσμός των πονεμένων ανθρώπων, χτύπησε όχι μόνο σ' αυτόν και στην γυναίκα του, αλλά και στα παιδιά του ακόμη. Έτσι λειτούργησαν οι πνευματικοί νόμοι και έκαναν και εκείνοι το ίδιο, για να πληρώσουν δηλαδή τους γιατρούς και τα έξοδα από τις αρρώστιες, τα ατυχήματα κ.λπ., πουλούσαν όσο - όσο τα κτήματα και από πολύ πλούσιοι έγιναν φτωχοί και ένας - ένας έφυγαν όλοι.

Ο Θεός φυσικά θα τους κρίνει με την πολλή Του αγάπη και δικαιοσύνη ανάλογα.

Οι άλλοι πάλι που αναγκάστηκαν, πάνω στην ανάγκη που βρίσκονταν, να πουλήσουν ό,τι είχαν, για να ξεχρεώσουν χρέη σε γιατρούς κ.λπ. και φτώχεψαν, θα ανταμειφτούν για την αδικία που δοκίμασαν ανάλογα. Βέβαια και οι άδικοι εξοφλούν και αυτοί ανάλογα.

~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+++
            80) Γιατί αδικούμαστε;


Κάποτε κάποιοι πονηροί άνθρωποι έβαλαν έναν παπά στην φυλακή.

Όταν πήγε ο παπάς στην φυλακή, τον πλησίασαν οι άλλοι και του είπανε:

- Τί έκανες παπά και σε βάλανε φυλακή;

- Τίποτα δεν έκανα τέκνα μου, άδικα με έφεραν εδώ, τους είπε ο παπάς.

- Εμείς είμαστε δίκαια εδώ, γιατί όλοι κάτι κάναμε. Και εσύ, δεν μπορεί, κάτι έκανες και σε φέρανε εδώ...

- Τίποτα δεν έκανα, τέκναν μου, επέμενε ο παπάς.

Το βράδυ, όταν όλοι πήγαν να κοιμηθούν, ο παπάς δεν μπορούσε. Φύσαγε και ξεφύσαγε, για το κακό που τον βρήκε.

Και ξαφνικά του εμφανίζεται μέσα στην φυλακή ένας ψηλός, ο οποίος του λέει:

- Δεν μου λες πάτερ, είσαι άδικα εδώ μέσα;

- Ναί τέκνο μου άδικα!

- Ξέρεις τι πληρώνεις τώρα;

- Τί πληρώνω;

- Θυμάσαι όταν ήσουν νέος, είχες πάει στο παζάρι μια φορά και μια

χηρούλα είχε μια μοσχάρα δεμένη και επειδή η μοσχάρα σε είχε κάνει μια ζημιά στα προϊόντα σου, εσύ θύμωσες και την έλυσες να φύγει η μοσχάρα;

Και την έχασε η χηρούλα την μοσχάρα και την βρήκαν κάποιοι άλλοι και την φάγανε... Ε; Το αίμα εκείνο πληρώνεις της χηρούλας και τα δάκρυά της...

Την άλλη μέρα το πρωϊ ο παπάς λέει στους συγκρατούμενούς του:

- Τέκνα μου, δίκαια είμαι εδώ!

- Δεν σου είπαμε πάτερ, ότι κανείς δεν έρχεται δωρεάν εδώ, του είπανε εκείνοι.

Έτσι συμβαίνει και σε εμάς, Εάν αναζητήσουμε πίσω, για ποιό λόγο αδικούμαστε, θα διαπιστώσουμε ότι είναι οι αμαρτίες μας και όταν αναζητήσουμε την τακτοποίηση αυτών, όλα θα τακτοποιηθούν στη ζωή μας.

+++
  81) Αδίκησες; Ζημιά θα πάθεις...


Ένας ξυλοκόπος είχε κάνει μία αδικία σε ένα Μοναστήρι του Αγίου Όρους. Έκανε μια δουλειά σε μια Μονή και μετά ζητούσε 500.000 δραχμές παραπάνω από τα συμφωνημένα. Τελικά πήρε το ποσό που ήθελε και κατευθύνθηκε με το αμάξι του για την Θεσσαλονίκη.

Στο δρόμο, κοντά στον Πολύγυρο τράκαρε. Έπαθε 2.500.000 δραχμές ζημιά!

- Γιατί Παναγία μου επέτρεψες να γίνει κάτι τέτοιο σε μένα; παραπονιόταν στην Παναγία.

Τότε του είπε ένας γέροντας.

- Μα δεν ευλογείτε η αδικία από τον Θεό! Και πάλι καλά που ζεις...
Υλοποιήθηκε από τη Webnode
Φτιάξε δωρεάν ιστοσελίδα
Webnode

ΠΕΡΙ ΑΔΥΝΑΤΟΥ-ΑΚΑΤΟΡΘΩΤΟΥ

+ Τα αδύνατα παρά ανθρώποις δυνατά παρά τω Θεώ έστιν. [Τα αδύνατα για τους ανθρώπους, είναι κατορθωτά και δυνατά στον Θεό.] ~ Κατά Λουκάν 18,27 ~

+ Μη αδυνατήσει παρά τω Θεώ ρήμα; [Μήπως υπάρχει κάτι αδύνατο για τον Θεό;] ~ Γένεσις 18,14 ~

+ Ό,τι δεν μπορούμε να κάνουμε ανθρωπίνως, να κάνουμε προσευχή να βοηθήσει ο Θεός. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Να μην ψάχνεις για το πως. Διότι όπου θέλει ο Θεός, ξεπερνιέται η τάξη της φύσεως. Αυτός θέλησε, Αυτός μπόρεσε, Αυτός κατέβηκε, Αυτός έσωσε. Όλα για τον Θεό είναι δυνατά... ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Δεν υπάρχει τίποτα το ακατόρθωτο και αδύνατον στον άνθρωπο, που έχει την βοήθεια του Θεού. ~ Όσιος Άνθιμος της Χίου ~

+ Κάνε το καλύτερό σου από την πλευρά σου. Ο Θεός θα κάνει ό,τι είναι αδύνατο. ~ Είπε Μοναχή ~

+ Όταν ο Απόστολος Πέτρος είδε τον Κύριό μας να περιπατεί πάνω στην θάλασσα, Του είπε: Αν είσαι εσύ Κύριε, να έρθω. Και ο Χριστός του είπε: Ορίστε, έλα! Και κατεβαίνει ο Πέτρος από τη βάρκα και περιπατεί επί της θαλάσσης. Μεγάλο μάθημα αυτό! Ο άνθρωπος όταν κρατιέται από τον Χριστό, τα πάντα μπορεί να κάνει! Ακόμα και τα θαύματα του Χριστού μπορεί να κάνει και μεγαλύτερα ακόμη. Η σκιά του Χριστού δεν ανέστησε νεκρούς. Η σκιά όμως του Πέτρου και του Παύλου, ανέστησαν νεκρούς. ~ Δημήτριος Παναγόπουλος ~

+ Αδύνατο, είναι λέξη που συναντάται στο λεξικό των ανοήτων. ~ Ναπολέων ~

+ Αδύνατον! Δεν θέλω να ακούω την κουτή αυτή λέξη. ~ Μιραμπώ ~

+ Προσπαθώντας για το αδύνατο, κατορθώνεις το καλύτερο δυνατό. ~ Στρίντμπεργκ ~

+ Τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο για τον άνθρωπο που έχει θέληση.

+ Θα κατορθώναμε πολύ περισσόστερα πράγματα, αν δεν θεωρούσαμε πολλά ως ακατόρθωτα.

+ Θέλει να αδειάσει την θάλασσα με το κουτάλι.

+ Όσο και αν φάει ο κοντός, δεν παίρνει άλλο μπόϊ.

+ Όταν ανέβει ο γάϊδαρος στην καρυδιά, αυτά που λες θα γίνουν.

+ Πάει με κόσκινο να φέρει νερό.

+ Χωρίς αλεύρι, ψωμί δεν γίνεται.

+ Σε ένα καπέλο δύο κεφάλια δεν χωρούνε.

ΠΕΡΙ ΑΔΙΑΚΡΙΣΙΑΣ

+ Πηγή κακών είναι η έλλειψη μέτρου στις επιθυμίες μας. Σ' αυτήν οφείλονται οι πορνείες, οι πλεονεξίες, οι κλεψιές, οι φόνοι, οι ληστείες, ολόκληρη η διαφθορά της ψυχής. Ας μην επιζητούμε, λοιπόν, περισσότερα από τα απαραίτητα και στην τροφή και στα ενδύματα και στα σπίτια και στις άλλες σωματικές ανάγκες. ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Ό,τι γίνεται στον καιρό του, είναι χρήσιμο. Ό,τι όμως γίνεται άκαιρα, όχι μόνο είναι άχρηστο, αλλά και βλαβερό. ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Όσα ξεπερνούν το μέτρο, ανήκουν στους δαίμονες. ~ Όσιος Ποιμήν ~

+ Περισσότερο κινδύνευσα με την άμετρη ασιτία και αγρυπνία, παρά από το πολύ φαγητό και τον άμετρο ύπνο... ~ Άγιος Νεκτάριος ~

+ Δεν πρέπει να δημιοργούμε θέματα στην Εκκλησία, ούτε να μεγαλοποιούμε τις μικρές ανθρώπινες αταξίες που γίνονται, για να μην δημιουργούμε μεγαλύτερο κακό και χαίρεται ο πονηρός. Όποιος για μικρή αταξία, ταράσσεται πολύ και ορμάει απότομα, να την διορθώσει δήθεν (με ορμή και οργή), μοιάζει με ελαφρόμυαλο Νεωκόρο, που βλέπει να στάζει ένα κερί και ορμάει απότομα με φόρα, για να το διορθώσει δήθεν, αλλά παίρνει σβάρνα ανθρώπους και μανουάλια και δημιουργεί την μεγαλύτερη αταξία, την ώρα της Λατρείας. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Το μεγαλύτερο κακό δεν το κάνουν οι κακοί άνθρωποι, αλλά οι καλοί από αδιακρισία. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Όποιος φέρεται με βάρβαρο τρόπο, δήθεν για να ωφελήσει πνευματικά, είναι χερότερος από τον Διοκλητιανό, γιατί εκείνος ήταν ειδωλολάτρης και όχι Χριστιανός. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Είναι μερικοί που συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο σε όλους. Δεν μπορούμε όμως σε μια δακτυλήθρα να βάλουμε όσο σε ένα βαρέλι· ή να φορτώσουμε ένα βόδι όσο ένα άλογο. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Η αδιάκριτη συμπεριφορά, τις περισσότερες φορές, κάνει μεγαλύτερο κακό και από την συμπεριφορά των πολύ τρελών που σπάνε κεφάλια, διότι οι αδιάκριτοι με τα κοφτερά τους λόγια, πληγώνουν ευαίσθητες καρδιές και πολλές φορές τις τραυματίζουν θανάσιμα (φέρνουν ψυχές σε απόγνωση). Και είναι και μερικοί άλλοι που βασανίζουν τους ανθρώπους, ζητώντας τους να κάνουν πράγματα, αντίθετα από εκείνα που μπορούν να κάνουν. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Εσύ έχεις καρδιά μάνας και τρόπο κακιάς μητριάς! ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Συνήθως έχει επικίνδυνη κατάληξη, το να πολυλεπτολογούμε και να ερευνούμε πράγματα, που υπερβαίνουν τις δυνάμεις μας! ~ Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος ~

+ Είναι κάποιοι που έλιωσαν το σώμα τους με την άσκηση, αλλά επειδή δεν είχαν διάκριση, βρέθηκαν μακριά από τον Θεό. ~ Μέγας Αντώνιος ~

+ Ποτέ να μην κάνουμε κάποιον να νιώσει κατωτερότητα τονίζοντας τις αδυναμίες του, γιατί έτσι του τραυματίζουμε την ψυχή και βάζουμε εμπόδια στην πρόοδό του. ~ π. Βαρνάβας Γιάγκου ~

+ Η αδιακρισία σέρνει μαζί της και την αδικία. Η αδικία την αναίδεια. Και η αναίδεια την ανανδρία και την αχρειότητα. ~ Ευγένιος Βούλγαρης ~

+ Εκείνος που δεν υποχωρεί στην τρικυμία και τεντώνει τα πανιά του καραβιού του, αναποδογυρίζεται και ταξιδεύει ανάποδα. ~ Σοφοκλής ~

+ Όποιος πάει να κόψει τριαντάφυλλα με αδέξια χέρια, ας μην παραπονιέται μετά, που θα τσιμπηθεί από τα αγκάθια. ~ Χαϊνριχ ~

+ Ποτέ μην βάζεις μια φιλική αλεπού μέσα στο κοτέτσι σου. Κάποια μέρα θα πεινάσει... ~ Σέλντον ~

+ Το να θυμίζεις σε κάποιον, τα καλά που του έχεις κάνει, είναι σαν να τον κατακρίνεις.

+ Σε έναν γυμνό που τον έντυσες, μην του ξαναμιλήσεις για το ένδυμα. Όσες φορές του το υπενθυμίζεις, είναι σαν να τον ξεντύνεις άλλες τόσες.

+ Ένας τίμιος άνθρωπος λέει την αλήθεια, ενώ ο αγενής λέει όλη την αλήθεια.

+ Είπαν του τρελού ν' ανάψει φωτιά και εκείνος έκαψε τα ρούχα του.

+ Κεφάλι δίχως μέτρα, θέλει χτύπημα με πέτρα.

+ Όποιος πολύ απλώνεται, γρήγορα μαζεύεται.

+ Μην φυτρώνεις εκεί που δεν σε σπέρνουν.

+ Χώνει την μύτη του εκεί που δεν πρέπει.

+ Κάνε αστείο σε γαϊδούρι και θα φας κλωτσιά στη μούρη.
76) Συμβουλές χωρίς διάκριση

Στην Αίγυπτο όπου υπήρχαν στη Χριστιανική αρχαιότητα πολλά μεγάλα μοναστήρια, ζούσε ένας μοναχός που ήταν φίλος με έναν αγράμματο απονήρευτο αγρότη - φελάχο. Μια μέρα ο φελάχος είπε στο μοναχό:

- Και εγώ λατρεύω το Θεό που δημιούργησε αυτό τον κόσμο! Κάθε απόγευμα χύνω σε μια γαβάθα κατσικίσιο γάλα και το βάζω κάτω από ένα φοίνικα. Το βράδυ ο Θεός έρχεται και πίνει το γαλατάκι μου. Του αρέσει πάρα πολύ! Ούτε μια φορά, δεν έμεινε κάτι στη γαβάθα...!

Όταν άκουσε αυτά τα λόγια ο μοναχός, δεν μπόρεσε να μην γελάσει...

Καλόψυχα και κατανοητά εξήγησε στο φίλο του, ότι ο Θεός δεν χρειάζεται κατσικίσιο γάλα. Όμως ο αγρότης επέμενε με πείσμα στο δικό του.

Τότε ο μοναχός πρότεινε την επόμενη νύχτα να παρακολουθήσουν κρυφά τι συμβαίνει, όταν αφήσουν τη γαβάθα με το γάλα κάτω από τον φοίνικα.

Το είπαν και το έκαναν.

Τη νύχτα ο μοναχός και ο αγρότης, κρύφτηκαν κοντά και στο φως του φεγγαριού σύντομα είδαν, ότι μια αλεπουδίτσα είχε πλησιάσει κρυφά τη γαβάθα και έγλειφε όλο το γάλα, ώσπου να την αφήσει πεντακάθαρη.

Αυτή η αποκάλυψη χτύπησε τον αγρότη σαν κεραυνός!

«Ναι», παραδέχτηκε συντετριμμένος, «τώρα το βλέπω, δεν ήταν ο Θεός!».

Ο μοναχός προσπάθησε να καθησυχάσει τον αγρότη και άρχισε να εξηγεί, ότι ο Θεός είναι Πνεύμα, ότι είναι απόλυτα διαφορετικός σε σχέση με τον κόσμο μας, ότι οι άνθρωποι Τον γνωρίζουν με ιδιαίτερο τρόπο...

Όμως ο αγρότης στεκόταν μπροστά του με το κεφάλι κάτω και μετά άρχισε να κλαίει και έφυγε για την καλύβα του.

Ο μοναχός πήγε και αυτός στο κελί του. Όμως όταν πλησίασε είδε με κατάπληξη έναν άγγελο στην πόρτα, να του φράζει το δρόμο. Ο μοναχός τρομαγμένος έπεσε στα γόνατα και ο άγγελος του είπε:

- Αυτός ο απλός άνθρωπος δεν είχε ούτε παιδεία, ούτε σοφία, ούτε

μόρφωση για να λατρέψει το Θεό διαφορετικά απ' ό,τι έκανε. Και εσύ με τη σοφία και τη μόρφωσή σου, του πήρες αυτή τη δυνατότητα. Θα πεις, ότι χωρίς αμφιβολία έκρινες σωστά; Όμως ένα πράμα δεν ξέρεις, ω σοφέ: ο Θεός βλέποντας την ειλικρινή καρδιά αυτού του αγρότη, κάθε βράδυ έστελνε στο φοίνικα την αλεπουδίτσα, για να τον καθησυχάσει και να δεχτεί τη θυσία του!...
+++
77) Τα αδιάκριτα λόγια...

Όποιος πετάει λόγια αδιάκριτα και σωστά να είναι, κάνει κακό. Γνώρισα έναν συγγραφέα που είχε ευλάβεια πολλή, αλλά μιλούσε στους κοσμικούς με μια γλώσσα ωμή, που προχωρούσε όμως σε βάθος και τους τράνταζε.

Μια φορά μου λέει:

- Σε μια συγκέντρωση είπα αυτό και αυτό σε μια κυρία...

Αλλά με τον τρόπο που της το είπε, την είχε σακατέψει. Την πρόσβαλλε μπροστά σε όλους.

- Κοίταξε, του λέω, εσύ πετάς στους άλλους χρυσά στεφάνια με διαμαντόπετρες, έτσι όμως που τα πετάς, σακατεύεις κεφάλια, όχι μόνο ευαίσθητα αλλά και γερά.

Ας μην πετροβολάμε τους ανθρώπου. Όποιος ελέγχει μπροστά σε άλλους κάποιον που αμάρτησε ή μιλάει με εμπάθεια για κάποιο πρόσωπο, αυτός δεν κινείται από το Πνεύμα του Θεού· κινείται από άλλο πνεύμα. Ο τρόπος της Εκκλησίας είναι η αγάπη· διαφέρει από τον τρόπο των νομικών.

~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+++
78) Τα αποτελέσματα της αδιακρισίας...

- Ξέρετε καλά παιδάκια, γιατί είστε έτσι; ρώτησε αεράτα μια κυρία, τα

ανάπηρα παιδιά ενός Ιδρύματος.

- Γιατί; ρώτησαν εκείνα.

- Γιατί σας αγαπάει πολύ ο Θεός! απάντησε εκείνη.

Και τα παιδιά της είπαν:

- Καλύτερα να αγαπούσε πολύ εσένα. Φύγε...!

Πράγματι, πολλές φορές θέλουμε να βοηθήσουμε τον άλλον και να του παρουσιάσουμε την αλήθεια, αλλά επειδή δεν το κάνουμε με τον κατάλληλο τρόπο, καθότι αδιάκριτοι, έχουμε τα αντίθετα αποτελέσματα...

ΠΕΡΙ ΑΓΝΟΙΑΣ & ΑΜΑΘΕΙΑΣ

 Τυφλός δε τυφλόν εάν οδηγή, αμφότεροι εις βόθυνον πεσούνται.[Εάν ένας τυφλός οδηγεί ένα άλλον τυφλό, θα πέσουν και οι 2 σε βαθύ λάκκο.] ~ Κατά Ματθαίον 15,14 ~

+ Ότι ούτως εστί το θέλημα του Θεού, αγαθοποιούντας φιμούν την των αφρόνων ανθρώπων αγνωσίαν. [Διότι αυτό είναι το θέλημα του Θεού: Με την αγαθοεργία να αποστομώνετε την άγνοια, των ανόητων ανθρώπων.] ~ Α' Πέτρου 2,15 ~

+ Τον πρότερον όντα βλάσφημον και διώκτην και υβριστήν· αλλ' ηλεήθην, ότι αγνοών εποίησα εν απιστία. [Εμένα (τον Απόστολο Παύλο), που ήμουν προηγουμένως βλάσφημος του Αγίου ονόματός Του, διώκτης και υβριστής του έργου Του και της Εκκλησίας Του. Αλλά ελεήθηκα από τον Θεό, διότι όσα τότε έκανα, τα έκανα εξ αγνοίας, βρισκόμενος στην κατάσταση της απιστίας.] ~ Προς Τιμόθεον Α' 1,13 ~

+ Όποιος έχει άγνοια του Θεού, περνάει από δρόμο που έχει και στις δύο πλευρές του γκρεμό και εύκολα ανατρέπεται από κάθε άνεμο. Όταν τον επαινούν, το παίρνει πάνω του και όταν τον κατηγορούν, πικραίνεται. Όταν καλοπερνάει, προβαίνει σε ασέλγειες και ακατανόμαστες πράξεις και όταν κακοπερνά, κλαίει την μοίρα του. Όταν έχει αντίληψη καλή το δείχνει και όταν δεν καταλαβαίνει, καμώνεται πως κατάλαβε. Όταν γίνεται πλούσιος δείχνεται αλαζονικός και όταν φτωχαίνει, υποκρίνεται. Αν χορτάσει καλά, γίνεται θρασύς και όταν νηστεύει τον κυριεύει η κενοδοξία. Μ' αυτούς που τον ελέγχουν, μαλώνει και θεωρεί ανόητους, όσους τον συγχωρούν. ~ Άγιος Μάρκος ο Ασκητής ~

+ Όλων των κακών προηγείται η άγνοια. Διότι όποιος αγνοεί την ενέδρα των εχθρών δαιμόνων, σφάζεται εύκολα και όποιος δεν γνωρίζει τις αιτίες των παθών, καταπίπτει ευκόλως. Η άγνοια, είναι ο πρώτος και κύριος γίγαντας του διαβόλου. ~ Άγιος Μάρκος ο Ασκητής ~

+ Η άγνοια στον Νόμο του Θεού, κάνει τον άνθρωπο να αντιλέγει στα ωφέλιμα. Και όταν αποθρασύνεται, αυξάνει την προϋπάρχουσα κακία. ~ Άγιος Μάρκος ο Ασκητής ~

+ Η άγνοια του Θεού, είναι θάνατος της ψυχής. ~ Μέγας Βασίλειος ~

+ Κανένας να μην προφασίζεται άγνοια γύρω από το καλό. Διότι μέσα μας είναι σπαρμένος ο φυσικός νόμος (συνείδηση), που μας υποδεικνύει να είμαστε φίλοι του καλού και ξένοι προς τα βλαβερά και κακά. ~ Μέγας Βασίλειος ~

+ Καλύτερα να αγνοείς παντελώς κάτι, παρά να το μαθαίνεις εσφαλμένα. Γιατί το πρώτο δεν μπορεί να κατηγορηθεί, ενώ το δεύτερο απεστερείται συγγνώμης. ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Η άγνοια του εαυτού μας είναι αποτέλεσμα διεφθαρμένης προαιρέσεως. ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Η γνώση της άγνοιας γίνεται αφορμή, για να μελετήσει κάποιος και να γίνει σοφός. ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Πώς είναι δυνατόν και λογικό, οι μεν γίδες και τα πρόβατα καθώς και όλα τα άλογα ζώα, να γνωρίζουν ποιά χόρτα είναι κατάλληλα προς διατροφή και ποιά επιβλαβή και με μεγάλη προσοχή να απομακρύνονται από τα δεύτερα και να τρέχουν με ορμή στα πρώτα, ενώ ο άνθρωπος, το λογικό ζώο, να αγνοεί τί είναι καλό και τί είναι πονηρό; ~ Ιερός Χρυσόστομος ~

+ Άγνοια Θεού, δεν δικαιολογείται (να υπάρχει) σήμερα στον κόσμο. Λείπει η καλή διάθεση, το φιλότιμο. Εκείνος που έρχει καλή διάθεση για να γνωρίσει τον Χριστό, θα Τον γνωρίσει. Θα πάρει στροφή. Και αν δεν βρεθεί ούτε ένας θεολόγος, ούτε ένας καλόγερος και δεν ακούσει τον λόγο του Θεού, άμα έχει καλή διάθεση, θα πάρει στροφή, ή από ένα φίδι ή από ένα θηρίο ή από μια αστραπή, από έναν κατακλυσμό, ή από κάποιο άλλο γεγονός. Θα τον οικονομήσει ο Θεός. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Οι περισσότεροι δεν ξέρουν τι θα πει Εκκλησία, τι θα πει Εξομολόγηση, τι θα πει Θεία Κοινωνία, για να βρουν θεραπεία από τις μεγάλες αμαρτίες, στις οποίες πέφτουν... ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Μην κατηγορείς τον εαυτόν σου για όσα αγνοείς χωρίς να φταις, αλλά για όσα παραμελείς να μάθεις. ~ Ιερός Αυγουστίνος ~

+ Ο Θεός δεν μας άφησε σε πλήρη άγνοια, διότι η επίγνωση ότι υπάρχει Θεός, μας έχει δοθεί από τον Θεό και ενυπάρχει στον καθέναν από εμάς. ~Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός ~

+ Αυτός που δεν γνωρίζει τον Θεό είναι ανόητος και το φως της γνώσης, δεν τον έχει φωτίσει ακόμα. Αυτός που δεν γνωρίζει τον Θεό, είναι γεμάτος από κάθε είδους κακία. Αυτός που δεν γνωρίζει τον Θεό, είναι ο πιο δυστυχής από όλους τους ανθρώπους. Ζει δυστυχισμένος και πορεύεται προς τον θάνατο απελπισμένος. Ο τάφος, είναι το παντοτινό του φόβητρο... ~ Άγιος Νεκτάριος ~

+ Το να μην γνωρίζεις είναι αμάθεια, αλλά το να μην θέλεις να μάθεις είναι υπερηφάνεια. ~ Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος ~

+ Αμαθείς είναι οι άνθρωποι, που δεν γνωρίζουν τον Θεό και την δύναμή Του. ~ Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς ~

+ Η άγνοια του καλού είναι σκότος της ψυχής. ~ Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής ~

+ Εάν ο άνθρωπος δεν ξέρει την διδασκαλία της Εκκλησίας, είναι σαν ένας τυφλός. Τότε ο διάβολος τον κάνει ό,τι θέλει, χωρίς να καταλαβαίνει, ότι αυτό που κάνει είναι κακό. ~ Γέροντας Πετρώνιος ~

+ Όποιος λέει: ''Τα κάνω όλα καλά, δεν με ελέγχει η συνείδησή μου'', έχει βαθύ ύπνο και σκότος μέσα στην ψυχή του. ~ Γερόντισσα Μακρίνα Βασοπούλου ~

+ Το φοβερότερο είδος της άγνοιας είναι, το να νομίζει κανείς ότι γνωρίζει κάτι, που δεν το γνωρίζει. ~ Πλάτων ~

+ Ο άνθρωπος πράττει το κακό από άγνοια. ~ Σωκράτης ~

+ Είναι αδύνατο για έναν άνθρωπο να μάθει αυτά που νομίζει, ότι ήδη ξέρει. ~ Επίκτητος ~

+ Η ύψιστη μορφή άγνοιας, είναι όταν απορρίπτεις, κάτι που δεν ξέρεις τίποτε γι' αυτό. ~ Ντύερ ~

+ Το πρόβλημα με τους περισσότερους ανθρώπους, είναι ότι ξέρουν πολλά πράγματα, που δεν είναι σωστά. ~ Μπίλινγκς ~

+ Το να συνειδητοποιήσεις ότι έχεις άγνοια των γεγονότων, είναι ένα μεγάλο βήμα προς τη γνώση. ~ Ντισραέλι ~

+ Τα λίγα που ξέρω, τα οφείλω στην άγνοιά μου. ~ Γκιτρύ ~

+ Περισσότερα είναι τα άχρηστα πράγματα που ξέρουμε, από τα αναγκαία που αγνοούμε. ~ Βώβεναργκ ~

+ Όταν ένας ιατρός λέει στον ασθενή: ''Έχετε πυρετό, για σήμερα δεν θα φάτε και δεν θα πιείτε τίποτε'', ο ασθενής τον πιστεύει, τον ευχαριστεί και τον πληρώνει. Όταν όμως ένας φρόνιμος λέει στον αμαθή: ''Οι επιθυμίες σου είναι κακές, η γνώμη σου εσφαλμένη'' ο αμαθής προσβάλλεται και αντιδράει.

Η διαφορά έγκειται, στο ότι ο ασθενής αναγνωρίζει και αισθάνεται την ασθένειά του, ενώ ο αμαθής δεν την καταλαβαίνει...

+ Δεν είναι τόσο φοβερό, το να αγνοείς εκείνα που πρέπει να γνωρίζεις, όσο το να μην ενδιαφερθείς να μάθεις εκείνα που αγνοείς και πρέπει να μάθεις.

+ Το κακό της άγνοιας είναι ότι αγνοεί κανείς την άγνοιά του.

+ Η άγνοια είναι είναι τριών ειδών: α) το να μην γνωρίζει κανείς τίποτε β) το να μην γνωρίζει κανείς καλά, αυτό που γνωρίζει και γ) το να γνωρίζει κανείς κάτι, που δεν πρέπει να το γνωρίζει.

+ Η άγνοια φλυαρεί.

+ Σκυλί που δεν ξέρει να γαβγίζει, σέρνει πίσω του το λύκο.

+ Στραβός, στραβό οδήγαγε, βρήκαν το φως στο λάκκο.

+ Δεν πήρε μυρωδιά.

+ Έχει μαύρα μεσάνυχτα.

+ Στο βασίλειο του τυφλού, βασιλεύει ο μονόφθαλμος.

+ Τον στραβό στο Στραβοχώρι, πρωτομάστορα τον κάνουν.

+ Χειρότερη από την αμάθεια είναι η ημιμάθεια. ~ Αρχαίο γνωμικό ~

ΠΕΡΙ ΑΓΧΟΥΣ

+ Τί θα πει άγχος, νεύρα, ψυχασθένειες; Δεν υποτασσόμεθα στο Χριστό με αγάπη και μπαίνει ο διάβολος και μας ανακατεύει. Το άγχος είναι ασθένεια της ψυχής και δεν εξαρτάται από υλικές ελλείψεις. Μπορεί ένας υγιής άνθρωπος να έχει πολλά εκατομμύρια στην Τράπεζα και να ζει μέσα στο άγχος. Το άγχος καταπολεμείται με την εμπιστοσύνη στην Πρόνοια του Θεού και τον καλόν αγώνα. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στο Θεό, δημιουργεί το άγχος. ~ Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης ~

+ Το άγχος πάλι πολύ κακό, παθαίνεις καρκίνο, καρδιά... ~ Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης ~

+ Αυτοί που δεν έχουν μέσα τους τον Χριστό, είναι γεμάτοι από άγχος. Όταν όμως ο άνθρωπος συλλάβει το βαθύτερο νόημα της ζωής, τότε φεύγει όλο το άγχος του και έρχεται η Θεία παρηγοριά και θεραπεύεται. Και όταν ελευθερωθεί ο άνθρωπος από το άγχος τότε αναπαύονται κοντά του κάθε είδους άνθρωποι. Για τίποτε να μην έχετε άγχος. Το άγχος είναι του διαβόλου, είναι ολιγοπιστία Όταν βλέπετε άγχος, να ξέρετε, ότι εκεί έχει βάλει την ουρά του το ταγκαλάκι. Όταν νιώθουμε στον αγώνα μας άγχος, να ξέρουμε, ότι δεν κινούμαστε στον χώρο του Θεού. Ο Θεός δεν είναι τύραννος να μας πνίγει. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Από τη στιγμή που αγχωνόμαστε και αγωνιούμε, εμποδίζουμε τον Θεό να επέμβει! Πρέπει να απλοποιήσουμε την ζωή μας, έχοντας απόλυτη εμπιστοσύνη στον Θεό, για να ελευθερωθούμε από το άγχος. Όσο απομακρύνονται οι άνθρωποι από την φυσική ζωή, την απλή και προχωρούν στην πολυτέλεια, στην καλοπέραση και στην κοσμική ευτυχία, αυξάνουν και το ανθρώπινο άγχος. Η πολυτέλεια κουράζει. Είναι μερικοί που συνέχεια θέλουν να αλλάζουν έπιπλα κλπ. Τρέχουν μετά να βγάλουν περισσότερα χρήματα και έτσι γεμίζουν άγχος. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Η αγωνία στην γωνία... ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Μην έχετε άγχος και μην αρχίσετε να λέτε «τί θα φάμε;» ή «τί θα πιούμε;» ή «τί θα φορέσουμε;» επειδή για όλα αυτά αγωνιούν οι άπιστοι μόνο (Ματθ. 6, 31-32). ~ Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης ~

+ Μην αγωνιάς για τίποτε, αφού ο Κύριος σου είναι παρών στη ζωή σου. Η αγκάλη Του σε περιβάλλει από παντού. Βρίσκεται, όχι μονάχα γύρω σου, αλλά μέσα σου, γνωρίζοντας όλους τους λογισμούς τις ανάγκες και τους πόθους σου. ~ Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης ~

+ Τα συνηθισμένα μέσα που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι της εποχής μας, για να διώξουν μακριά το άγχος τους είναι οι διασκεδάσεις, τα χαρτιά, οι χοροί και τα θέατρα. Τέτοια μέσα όμως, αυξάνουν ακόμα περισσότερο το άγχος και την ταραχή της καρδιάς τους. Αν αντίθετα, στρέψουν τα μάτια τους στο Θεό, τότε ξαλαφρώνει η καρδιά τους και βλέπουν καθαρά το φορτίο που πριν τους βάραινε και δεν το καταλάβαιναν... ~ Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης ~

+ Πρέπει να απλοποιήσουμε τη ζωή μας, για να μειώσουμε τους λογισμούς μας. Όσο όμως δεν το κάνουμε αυτό, θα μας περιτριγυρίζουν επικίνδυνοι και πονηροί λογισμοί, οι οποίοι θα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και θα προκαλούν το αίσθημα του άγχους. Το άγχος καταπολεμείται με την πίστη και την ελπίδα στο Θεό. Είναι εγκληματικό το λάθος που κάνουν οι ιατροί, να αντιμετωπίζουν το άγχος με φάρμακα. Το άγχος είναι πνευματικό πρόβλημα και όχι σωματικό (υλικό) και επομένως ''χαπάκι'' θέλει η ψυχή και όχι το σώμα. Κάνοντας λάθος διάγνωση του προβλήματος, οι ιατροί όχι μόνο δεν θεραπεύουν, αλλά και καταδικάζουν τον αγχωτικό άνθρωπο. ~ Γέροντας Εφραίμ της Σκήτης του Αγίου Ανδρέα ~

+ Ο άνθρωπος έχει άγχος, γιατί έχει καταργήσει τον Θεό και έχει θεοποιήσει τον εαυτόν του. ~ π. Βαρνάβας Γιάγκου ~

+ Αν φοβάμαι και αγωνιώ, τότε κατασυκοφαντώ τον Θεό. ~ π. Βαρνάβας Γιάγκου ~

+ Πόσο πόνο μας έχουν προκαλέσει τα κακά, που δεν συνέβησαν ποτέ! ~Τζέφερσον ~

+ Όσοι δεν ξέρουν να καταπολεμούν το άγχος, πεθαίνουν νέοι. ~ Καρρέλ ~

+ Άγχος σημαίνει, τα φόρτωσα όλα στον εαυτό μου και τίποτε στο Θεό.

+ Η αρχή του άγχους, σημαίνει το τέλος της πίστης. Η αρχή της πίστης, σημαίνει το τέλος του άγχους.

+ Όσο λιγότερο αγωνιάς για ένα ζήτημά σου, τόσο καλύτερα τα καταφέρνεις να βρεις μια λύση γι'αυτό.

+ Μιας μέρας άγχος, είναι περισσότερο εξαντλητικό για τον άνθρωπο, από μιας εβδομάδας εργασία.

+ Βούλιαξαν τα καράβια σου;

+ Κάθεται πάνω σε αναμμένα κάρβουνα.
55) Τί είναι το άγχος;

Κάποτε πήρα μια μεγάλη ποσότητα καραμέλες και πήγα σ' ένα ορφανοτροφείο. Μοίρασα τις καραμέλες στα ορφανά παιδιά, αλλά έβλεπα βαθιά μέσα στις ψυχές τους, που ήταν πιασμένες, μαζεμένες και έτσι τα παιδιά δεν είχαν την άνεση να χαμογελάσουν. Έφυγα από εκεί και πήγα να πάρω το λεωφορείο.

Όταν μπήκα στο λεωφορείο, είδα κάποιους επιβάτες να τσακώνονται μεταξύ τους: «Σήκω από εδώ... κάθισε πιο πέρα... μάζεψε τα πόδια σου...» κ.ο.κ.. Φώναζαν ο ένας στον άλλο, διαπληκτίζονταν ο ένας με τον άλλο. Σκέφτηκα τότε: «Εκείνα τα παιδιά, στο ορφανοτροφείο, ορφανά από τον επίγειο πατέρα τους· αυτοί εδώ, τα μεγάλα αυτά παιδιά, ορφανά και αυτά από τον Ουράνιο Πατέρα τους». Λόγω αυτής της ορφάνιας, που έχει ο κόσμος σε σχέση με τον Θεό, ο οποίος είναι η χαρά, δεν ξέρει τί κάνει και παραφέρεται.

Αν ο άνθρωπος μπει στην γραμμή του Θεού και της Εκκλησίας και γνωρίσει τον Πατέρα του τον Ουράνιο, τότε δεν θα συμπεριφέρεται πλέον ως ορφανός και θα έχει μόνιμα τη χαρά. Το άγχος τί είναι; Είναι, ακριβώς, αυτή η ορφάνια από τον Ουράνιο Πατέρα.

~ Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης ~

ΠΕΡΙ ΑΓΑΝΑΚΤΗΣΗΣ

 + Και προσέφερον αυτώ παιδία, ίνα αυτών άψηται· οι δε μαθηταί επετίμων τοις προσφέρουσιν. Ιδών δε ο Ιησούς ηγανάκτησε και είπεν αυτοίς· άφετε τα παιδία έρχεσθαι προς με, και μη κωλύετε αυτά· των γαρ τοιούτων έστιν η βασιλεία του Θεού. [Έφεραν στον Κύριο μερικά παιδιά για να τους δώσει την ευλογία Του, οι μαθητές όμως έκαναν αυστηρές συστάσεις σ' αυτούς που τα έφεραν (διότι θεώρησαν, ότι ο Κύριος είχε άλλα σοβαρότερα να κάνει). Βλέποντας λοιπόν ο Ιησούς αυτό, αγανάκτησε και είπε στους μαθητές του: ''Αφήστε τα παιδιά να έρχονται σ' Εμένα. Μην τα εμποδίζετε, διότι η Βασιλεία του Θεού ανήκει σε ανθρώπους, που είναι σαν και αυτά''.] ~ Κατά Μάρκον 10,13-14 ~

+ Υπάρχει δηλαδή και δικαία, Θεία αγανάκτηση και μόνο αυτή η αγανάκτηση δικαιολογείται στον άνθρωπο. Ο Μωϋσής, όταν είδε τον λαό να θυσιάζει στο χρυσό μοσχάρι, αγανάκτησε και πέταξε κάτω τις πλάκες με τις εντολές που του έδωσε ο Θεός και έσπασαν. ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Ένας πνευματικός άνθρωπος, όταν πάει με αγανάκτηση να υπερασπίσει τον εαυτό του για ένα ατομικό του θέμα, αυτό είναι καθαρά εγωιστικό, είναι ενέργεια του πειρασμού. Δέχεται επιδράσεις δαιμονικές εξωτερικές. Αν κάποιον τον αδικούν ή τον κοροϊδεύουν, αυτόν πρέπει οι άλλοι να τον υπερασπίζονται, για το δίκιο, όχι για προσωπικό τους συμφέρον. Δεν ταιριάζει να μαλώνεις για τον εαυτό σου. Άλλο το να αντίδρασεις, για να υπερασπιστείς σοβαρά πνευματικά θέματα, θέματα που αφορούν την πίστη μας, την Ορθοδοξία, αυτό είναι καθήκον σου! Όταν σκέφτεσαι τους άλλους και αντιδράς, για να τους βοηθήσεις, τότε αυτό είναι καθαρό, γιατί γίνεται από αγάπη. Δεν έχει κακία μέσα του, ούτε κάνει κακό στον άλλον. ''Οργίζεσθε και μη αμαρτάνετε'' (Ψαλμοί 4,5), δεν λέει ο Δαβίδ; ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

+ Να ξέρετε, ότι όχι μόνο η κατάρα των γονέων πιάνει πολύ, αλλά και η αγανάκτησή τους. Ο γονέας μόνο να αγανακτήσει με το παιδί του, το παιδί δεν βλέπει άσπρη μέρα. Η ζωή του είναι όλο βάσανα. Ταλαιπωρείται πολύ σ' αυτήν τη ζωή, αλλά ξελαφρώνει στην άλλη, γιατί ξοφλάει εδώ μερικά... ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

 + Να μην αγανακτούμε με εκείνους που είναι βλάσφημοι, αντίθεοι, διώκτες κ.λπ. Η αγανάκτηση κάνει κακό. Τα λόγια τους, την κακία τους να μισήσουμε, ούτε να αγανακτούμε εναντίον του. Να προσευχηθούμε γι' αυτόν. Ο Χριστιανός έχεις αγάπη και φέρεται ανάλογα. ~ Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης ~

 + Όταν κάποιος σας ενοχλεί, η αγανάκτηση είναι αδικαιολόγητη, καθώς γεννιέται από τον εγωισμό. Τότε ο ο εχθρός είναι κοντά σας. Και κερδίζει... Η αγανάκτηση και ο θυμός επιτρέπονται μόνο, όταν στρέφονται εναντίον των κακών λογισμών και επιθυμιών. ~ Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος ~

+ Βλέπεις κάποιον να τρώει με τα χέρια του και αγανακτείς. Αυτό δείχνει σαφώς, ότι δεν άρχισες ακόμη την πνευματική σου ζωή. Η άσκησή σου είναι στα προοίμια. ~ Γέροντας Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης ~

+ Η αγανάκτηση δεν είναι αμαρτία και είναι ένα σπουδαιό στοιχείο, για την άμυνα κατά του κακού, αλλά και για την διατήρηση του αγαθού. Πώς θα διατηρήσουμε το αγαθό, εάν δεν αγανακτήσουμε εναντίον του κακού; Εκείνο που πρέπει να προσέξουμε, είναι το κίνητρο της αγανακτήσεως, το 5 οποίο πρέπει να είναι αγαθό, διαφορετικά καθιστούμε την αγανάκτησή μας εφάμαρτη. ~ π. Αθανάσιος Μυτιληναίος ~

+ Το γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν νοιώθουν ''δικαία αγανάκτηση'', είναι ένα θλιβερό σημάδι, διότι δείχνει, ότι δεν υπάρχει επίγνωση της πραγματικής φύσεως της αμαρτίας.

+ Έφτασε ο κόμπος στο χτένι. + Έφτασε πια το μαχαίρι στο κόκκαλο.
3) Πότε η αγανάκτηση δεν είναι αμαρτία


Μια φορά ήρθε στο Καλύβι κάποιος, που ήταν σωματώδης σαν γορίλλας και

κάθισε σε μια άκρη. Εκείνη την ώρα έλεγα σε μια παρέα:

- Βρε, μόνο για παρελάσεις είστε, όχι για μάχες. Θυσιάστηκε ο Χριστός.

Έχουμε Ορθοδοξία. Μαρτύρησαν Άγιοι που μας βοηθούν ακόμη και αν δεν

είχαν πέσει αυτοί, ποιός ξέρει τι θα είμασταν.

Όλα αυτά τον είχαν εξοργίσει. Ερχόταν, έφευγε ο κόσμος, αυτός καθόταν

εκεί. Είχε τον σκοπό του... Ήταν ένα κρύο πράγμα. Τελικά έφυγαν και οι

τελευταίοι.

- Νύχτωσε του λέω, άντε που θα πας;

- Δεν με απασχολεί το θέμα, μου λέει.

- Με απασχολεί εμένα, άντε να πας του λέω.

Ορμάει τότε πάνω μου και με αρπάζει από τον λαιμό.

- Α, βρε εσύ με τους θεούς σου.., μου λέει.

Όταν άκουσα να μου λέει: ''τους θεούς σου'', ένοιωσα σαν να έβρισε τον

Θεό.

- Τί, ειδωλολάτρης είμαι εγώ; Ποιούς θεούς βρε αθεόφοβε; του λέω.

Του έδωσα μια σπρωξιά, σωριάστηκε κάτω και μαζεύτηκε κουβάρι. Πως

βγήκε έξω από την πόρτα και εγώ δεν κατάλαβα. Αυτός είχε καθίσει στο

τέλος, γιατί φαίνεται ήθελε να με ξεκάνει, αφού με άρπαξε από τον λαιμό

να με πνίξει... ~ Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης ~

Οσίου Ἰουστίνου Πόποβιτς: περί του λόγου της ζωής

“῝Ο ἦν ἀπ᾿ ἀρχῆς, ὃ ἀκηκόαμεν, ὃ ἑωράκαμεν τοῖς ὀφθαλμοῖς ἡμῶν, ὃ ἐθεασάμεθα καὶ αἱ χεῖρες ἡμῶν ἐψηλάφησαν, περὶ τοῦ λόγου τῆς ζωῆς·”

῾Ο Θεός Λόγος, πού εἶναι Αἰώνια Ζωή, πέρασε σέ μᾶς· «ὃ ἦν ἀπ᾿ ἀρχῆς» δηλαδή τό Αἰώνιο κατέβηκε στή γῆ, ἔγινε σάρκα, ἔγινε ἡ δική μας γήινη πραγματικότητα, ἔγινε προσιτό στά αἰσθητήριά μας, στή γνώση μας καί στίς αἰσθήσεις μας· κι αὐτό εἶναι «ὃ ἀκηκόαμεν»· ἀκούσαμε τό εὐαγγέλιο τοῦ Θεοῦ Λόγου· εἶναι ἐκεῖνο «ὃ ἑωράκαμεν τοῖς ὀφθαλμοῖς ἡμῶν»· εἴδαμε Θεό σέ σῶμα, Θεό στόν κόσμο, τόν Θεό ἀνάμεσά μας· εἶναι ἐκεῖνο «ὃ ἐθεασάμεθα»· ἔχουμε δεῖ, ἔχουμε παρατηρήσει τόν Θεό στόν ἄνθρωπο· εἶναι ἐκεῖνο πού «αἱ χεῖρες ἡμῶν ἐψηλάφησαν»· ἄγγιξαν τό σῶμα τοῦ Θεοῦ Λόγου, τόσο πρίν ἀπό τόν σταυρικό του θάνατο, ὅσο καί μετά τήν ἀνάστασή του ἀπό τούς νεκρούς. «᾿Ακούσαμε, εἴδαμε, παρατηρήσαμε, ψηλαφήσαμε» -τό Λόγο τῆς ζωῆς, τό Θεό τῆς ζωῆς. ῾Ο Θεός Λόγος ἔγινε ἡ δική μας πιό προσιτή πραγματικότητα· κι ἐμεῖς αὐτό τό ἐπαληθεύουμε μέ τόν πιό ὀφθαλμοφανῆ, τόν πλέον πειραματικό τρόπο.

῾Η μέθοδος εἶναι καθαρά πειραματική, δοκιμαστική. «῾Ο Λόγος τῆς ζωῆς» εἶναι στήν πραγματικότητα ἡ Λογική τῆς ζωῆς, ἡ Σοφία τῆς ζωῆς, ἡ Λέξη τῆς ζωῆς. ῞Εως Αὐτόν -ἡ ζωή ἦταν ἄλογος, ἀνόητη· ἕως Αὐτόν- ἡ ζωή ἦταν ἀ-λογική, καί γι’ αὐτό μή λογική, σ’ αὐτήν δέν ὑπῆρχε κάποια στοιχειώδης λογική, ὅλα -χάος, τά πάντα- «πανηγύρι μάταιο»· ἕως Αὐτόν -Λόγο τῆς ζωῆς- ἡ ζωή ἦταν ἄλαλη καί ἄφωνη, δέν ἤξερε νά μιλᾶ, νά πεῖ, νά ἐκφράσει, νά ἐκφέρει τόν ἑαυτόν της, τό μυστήριό της, τό βάσανό της, τόν πόνο της, τή χαρά της. Μέ Αὐτόν, ἡ ζωή τά προσλαμβάνει ὅλα αὐτά· ἡ ζωή ἄρχισε νά μιλᾶ, ἐφόσον ἐλλογοποιήθηκε· ἡ ζωή πῆρε νόημα, ἐφόσον ἐλλογοποιήθηκε· ἡ ζωή ἔγινε σοφή, ἐφόσον ἐλλογοποιήθηκε. ᾿Ενῶ ἡ ζωή εἶχε γίνει ἄλογος, μή λογική -χωρίς νόημα, χωρίς στόχο, ἀνόητη- μέ τήν ἁμαρτία καί λόγῳ τῆς ἁμαρτίας.

᾿Εκεῖνο πού γιά τήν ἀνθρώπινη σκέψη, εἴτε τήν ἑλληνική, τή ρωμαϊκή, τήν ἰνδική ἤ ὅποια ἄλλη, ἦταν καί ἔμεινε ἰδανικό ἤ ἰδέα, ἀφηρημένο καί ἐπέκεινα, μέ τήν ἐνσάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου ἔγινε ζωή, δική μας γήινη ζωή. Γιά τόν Λόγο καί γιά τή Λογική τῆς ζωῆς δέν χρειάζεται νά πᾶμε σ’ ἄλλο κόσμο, ἐφόσον ἡ Λογική καί ὁ Λόγος τῆς ζωῆς εἶναι ἐδῶ, ἀνάμεσά μας. ᾿Εμεῖς ἔχουμε τόν Λόγο τῆς ζωῆς, γι’ αὐτό ξέρουμε τή Λογική τῆς ζωῆς, τό στόχο τῆς ζωῆς, τό νόημα τῆς ζωῆς. ᾿Εάν ὡς τώρα δέν ξέραμε τήν ἀρχή τῆς ζωῆς, ἰδού· ὁ Θεός Λόγος! ᾿Αφοῦ εἶναι ᾿Εκεῖνο «πού ἦταν ἀπό τήν ἀρχή» – «ὃ ἦν ἀπ᾿ ἀρχῆς». ῾Η ζωή δέν εἶναι κάτι χωρίς νόημα, ἀλλά ἐξαρχῆς κάτι θεϊκά λογικό. ᾿Ενῶ ἡ ἁμαρτία εἶναι ἡ δύναμη πού ὅλα τά ἀπολογοποιεῖ, στερεῖ τή θεϊκή λογική, τό θεϊκό νόημα καί τήν πρόνοια. Στήν πραγματικότητα, ἡ ἁμαρτία εἶναι ὁ μόνος ἀπονοητής8 τῆς ζωῆς.

Συγκεκριμένος Θεός ή απρόσωπη δύναμη;

Πολὺ τῆς μόδας ἔγιναν στὴν ἐποχή μας καὶ θεωροῦνται μοντέρνες ἰδέες τὰ θολά, βαλτωμένα ἀπόνερα πολὺ παλιῶν θρησκευτικῶν θεωριῶν γιὰ τὸ τί εἶναι ὁ Θεὸς καὶ ποιά εἶναι ἡ σημασία του γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Τὸ νὰ μιλάει κανεὶς σήμερα μὲ τοὺς «παρωχημένους» ὅρους Χριστός, Παναγία, Ἁγία Τριάδα, προσευχή, ἄγγελος, δαίμονας, διάβολος, ἅγιος, θαῦμα, Θεὸς καὶ μάλιστα Θεός-πρόσωπο, εἶναι πολὺ ξεπερασμένο. Ἀντιθέτως ἂν πεῖ τὶς μαγικὲς λέξεις ἀνώτερη ἢ ἀπρόσωπη δύναμη, συμπαντικὴ ἢ θετικὴ ἢ ἀρνητικὴ ἐνέργεια, προσωπικὴ αὔρα, διαλογισμός, γιόγκα, ἐξωσωματικὴ ἐμπειρία κ. λ. π., εἶναι εὐθυγραμμισμένος ἀπόλυτα μὲ τὴν προοδευτική, κουλτουριάρικη διανόηση, πού, νομίζοντας ὅτι ἔχει ἐξελιχθεῖ καὶ φθάσει σὲ ἀνώτερη «γνώση», περιφρονεῖ ὁτιδήποτε δὲν ἀνήκει στὴ «γνώση» αὐτή. 

Ἀλλὰ τί σημαίνει ἀπρόσωπη δύναμη; Μιὰ δύναμη ποὺ δὲν προσωποποιεῖται σὲ μιὰ συγκεκριμένη ὀντότητα. Μιὰ οὐσία, μιὰ φύση ποὺ δὲν ὑλοποιεῖται σὲ μιὰ ἰδιαίτερη ἐνσυνείδητη μορφή, δὲν «ὑποστασιάζεται» σὲ πρόσωπο, ὅπως λέει ἡ θεολογικὴ γλώσσα, δὲν ἀποτελεῖ μιὰ αὐτοτελῆ ὕπαρξη. Συνεπῶς δὲν ἔχει τὰ γνωρίσματα, τὶς ἰδιότητες ἑνὸς διακεκριμένου ὄντος. Δηλαδὴ δὲν ἔχει καμμιὰ συνείδηση τοῦ ἑαυτοῦ της. Δὲν ξέρει ὅτι ὑπάρχει, ἐφόσον δὲν μπορεῖ νὰ σκεφθεῖ. Εἶναι ὑποταγμένη στοὺς νόμους ποὺ διέπουν τὴ φύση της. Δὲν ἔχει προσωπικὴ ἐλευθερία νὰ κινηθεῖ ἔξω ἀπὸ αὐτούς, νὰ ἐνεργήσει, νὰ κάνει κάτι διαφορετικό. Δὲν ἔχει προσωπικὴ θέληση, οὔτε προσωπικὰ συναισθήματα ἢ ὁτιδήποτε ἄλλο προσωπικὸ χαρακτηρίζει μιὰ χωριστὴ ὕπαρξη. 

Ἂς τὸ δοῦμε, γιὰ πιὸ εὔκολα, σὲ μιὰ φυσικὴ δύναμη. Ἂς πάρουμε τὴν ἐνέργεια σὲ μιὰ ἀπὸ τὶς γνωστές της μορφές, π. χ. τὸν ἠλεκτρισμό. Γεμίζει τὸν φυσικὸ κόσμο, χωρὶς νὰ ὑλοποιεῖται σὲ μία συγκεκριμένη, ξεχωριστή, συνειδητὴ ὕπαρξη, ποὺ νὰ μπορεῖ δηλαδὴ νὰ σκέφτεται, νὰ αἰσθάνεται, νὰ γνωρίζει ἄλλα ὄντα, νὰ ἔρχεται σὲ σχέση μαζί τους, νὰ ἀγαπᾶ ἢ νὰ μισεῖ. Ὅποιος τὸ ἰσχυρισθεῖ αὐτὸ θὰ θεωρηθεῖ ἀμέσως ἠλίθιος. Ἐκδηλώνεται μόνο ὅπως ἐπιβάλλουν οἱ φυσικοὶ νόμοι ποὺ τὴν διέπουν. Δὲν ἔχει προσωπικὴ ἐλευθερία οὔτε θέληση νὰ πράξει κάτι ποὺ δὲν ἐντάσσεται στοὺς νόμους αὐτούς. Δὲν ἔχει συνείδηση τῆς ὕπαρξής της, δηλαδὴ δὲν ξέρει κὰν ὅτι ὑπάρχει σὰν οὐσία ἢ ἐνέργεια. Εἶναι μιὰ τυφλὴ δύναμη. Ὅποιος μπορεῖ νὰ ἐλέγξει τοὺς φυσικοὺς νόμους, μπορεῖ νὰ ρυθμίσει καὶ τοὺς τρόπους μὲ τοὺς ὁποίους λειτουργεῖ ὁ ἠλεκτρισμός. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ὑποτάσσει τὸν ἠλεκτρισμὸ καὶ τοῦ ὑπαγορεύει μὲ τί τρόπο θὰ ἐκδηλώνεται. Ἐκεῖ ὅμως ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει ἔλεγχος τῶν φυσικῶν νόμων, ὁ ἠλεκτρισμὸς δρᾶ τυφλὰ καὶ ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕρμαιο τῆς ἀπρόσωπης δύναμής του (π. χ. κεραυνός). Δὲν μπορεῖ νὰ ἐλπίζει σὲ κάποια εὐσπλαχνία ἐκ μέρους μιᾶς ἀδυσώπητης τυφλῆς δύναμης. 

Τί σημαίνει προσωπικὴ ὕπαρξη; Νὰ ὑπάρχει κάποιος μὲ συγκεκριμένη ὀντότητα. Νὰ ἔχει συνείδηση τοῦ ἑαυτοῦ του. Νὰ νοιώθει, νὰ ξέρει ὅτι ὑπάρχει. Νὰ γνωρίζει τὸν ἑαυτό του, δηλαδὴ νὰ μπορεῖ νὰ πεῖ, «εἶμαι ὁ τάδε». Νὰ εἶναι πρόσωπο, προσωπικότητα. Νὰ σκέφτεται, νὰ θέλει, νὰ μπορεῖ νὰ ἐνεργήσει ἐλεύθερα, εἴτε γιὰ τὸ καλό του εἴτε γιὰ τὸ κακό του. Νὰ ἔχει συναισθήματα, νὰ μπορεῖ νὰ ἀγαπήσει ἢ νὰ μισήσει. Νὰ μπορεῖ δηλαδὴ νὰ σχετισθεῖ κατὰ βούλησιν μὲ ἄλλα συνειδητὰ ὄντα, νὰ κινηθεῖ πρὸς αὐτὰ ἢ νὰ ἀπομακρυνθεῖ ἀπὸ κοντά τους. Νὰ ἔχει ὅλα τὰ γνωρίσματα μιᾶς ὕπαρξης ποὺ ἔχει ἐνσυνείδητη αἴσθηση τοῦ ἑαυτοῦ της. 

Τέτοια ὅμως ὕπαρξη ἐνσυνείδητη, προσωπικὴ ὄχι ἀπρόσωπη, εἶναι καὶ ὁ Θεός, ὅπως μᾶς τὸν φανέρωσε ὁ Χριστός. Ἔχει ἀπόλυτη συνείδηση ὅτι ὑπάρχει. Εἶναι ἐλεύθερος νὰ ἐνεργήσει ὅπως θέλει. Δὲν ὑποτάσσεται παρὰ τὴ θέλησή του σὲ κανένα τυφλὸ νόμο. Ἔχει τὴν ἱκανότητα νὰ ἀγαπάει καὶ μάλιστα ἀπέραντα. Γνωρίζει τὸν ἄνθρωπο, μπορεῖ καὶ θέλει νὰ σχετίζεται μαζί του καὶ μάλιστα τὸν προσκαλεῖ σὲ μία, ἐλεύθερη πάντα, πραγματικὴ ἕνωση μαζί του. Ὅπου ὁ ἄνθρωπος δὲν χάνει τὸ δικό του πρόσωπο, τὴ δική του ὕπαρξη, τὴ δική του αὐτοσυνειδησία. Ἀλλὰ δέχεται τὴν ἐνέργεια (ἀγάπη) τοῦ Θεοῦ καί, χωρὶς νὰ χάσει τίποτε ἀπ’ τὴ δική του ἐνσυνείδητη ὀντότητα, βιώνει καὶ μιὰν ἄλλη θαυμαστὴ πραγματικότητα. Σὰν τὸ σίδερο ποὺ θερμαίνεται στὴ φωτιά, ἑνώνεται μὲ τὴν ἐνέργειά της (τὴ θερμότητα) καὶ κοκκινίζει, χωρὶς νὰ παύει ποτὲ νὰ εἶναι σίδερο. 

Ἡ ἕνωση ὅμως μὲ μιὰ ἀπρόσωπη τυφλὴ θεότητα, λένε οἱ ὑπέρμαχοί της, σημαίνει νὰ διαλυθεῖ ἡ ἀνθρώπινη ὕπαρξη μέσα στὴν ἀπρόσωπη ἀνώτερη (;) δύναμη. Ὅπως πέφτει μιὰ σταγόνα στὸν ὠκεανὸ καὶ διαχέεται, χάνεται. Γίνεται ἕνα μαζί του. Ἀπὸ ἐκεῖ καὶ πέρα ἡ σταγόνα παύει νὰ ὑπάρχει ξεχωριστά, νὰ ἔχει προσωπικὴ ζωή, ἐλευθερία, ὀντότητα. Οὔτε ὁ ὠκεανὸς οὔτε ἡ σταγόνα ἔχουν αἴσθηση ὅτι ὑπάρχουν. Ἡ ὁποιαδήποτε ἐνέργειά τους ὑποτάσσεται στοὺς νόμους ποὺ διέπουν τὴ φύση τοῦ νεροῦ. 

Δηλαδή: Ἕνωση μὲ ἀπρόσωπη δύναμη σημαίνει στὸ ἑξῆς οὐσιαστικὰ ἀνυπαρξία γιὰ μένα, ἀπώλεια τῆς αἴσθησής μου ὅτι ὑπάρχω προσωπικά. Γι’ αὐτὸ καὶ προτιμῶ τὸν Θεὸ ποὺ ὑπάρχει ὡς πρόσωπο καὶ μάλιστα τριαδικά. Τὸν Θεὸ ποὺ ξέρει τί τοῦ γίνεται, γνωρίζει καλὰ τὸν ἑαυτό του, ἀλλὰ γνωρίζει κι ἐμένα μὲ τὸ ὄνομά μου, μὲ ἀγαπάει, μὲ καλεῖ -χωρὶς νὰ μὲ ἀναγκάζει- κοντά του καὶ μοῦ χαρίζει μιὰ αἰώνια, προσωπική, ἐνσυνείδητη ζωή, πληθωρικὰ γεμάτη ἀπ’ τὸν ὑπέροχο πλοῦτο τῆς δικῆς του ζωῆς. Τὸν ἕνα τριαδικὸ Θεὸ ποὺ κοντὰ σὲ μένα γνωρίζει καὶ ὅλα τὰ ἄλλα λογικά του πρόβατα, «τὰ καλεῖ κατ’ ὄνομα» καὶ κάνει τὰ πάντα γι’ αὐτά, ὥστε νὰ τὰ συναγάγει εἰς «μίαν ποίμνην».

Εἶναι ἡ μόνη διαθέσιμη προσφορὰ αὐτοῦ τοῦ εἴδους. Πῶς νὰ τὴν ἀπορρίψω; 

Γι’ αὐτὸ καὶ «πιστεύω εἰς ἕνα Θεὸν Πατέρα, Παντοκράτορα, …καὶ εἰς ἕνα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ τὸν μονογενῆ, …καὶ εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, …τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον…». Στὸν τρισυπόστατο προσωπικὸ Θεό, τὸν ὁποῖο ἀνακαλύπτω καὶ συναντῶ, σὲ μιὰ ἀσύγκριτη σχέση ἀγάπης, μόνο μέσα στὴ μία, ἁγία, καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μου. 

(π. Δ. ΜΠΟΚΟΣ)

Περί Ζηλοφθονίας Του Αρχ. Κυρίλλου Κωστοπούλου – Ιεροκήρυκος Ι. Μ. Πατρών, Δρος Θεολογίας

Ο άνθρωπος, ως δημιούργημα του Θεού της Αγάπης, φανερώνει την αιώνια αλήθεια ότι μπορεί να πραγματώσει την αγαπητική ελευθερία στο να αγαπά τον αδελφό ή να τον απορρίπτει.

Το ότι ο άνθρωπος είναι πνευματική οντότητα και αξία αποδεικνύεται από την ουσιαστική και αληθινή αγάπη που διαθέτει για τον πλησίον, τον αδελφό. Ο Απόστολος των Εθνών Παύλος προτρέπει τους Ρωμαίους να χαίρουν με εκείνους που έχουν χαρά και να συμπάσχουν με εκείνους που έχουν λύπη: «Χαίρειν μετά χαιρόντων και κλαίειν μετά κλαιόντων» (12, 15).

Στην αντίθετη περίπτωση ο άνθρωπος απορρίπτει την όντως εν Χριστώ ζωή της αγάπης, κλειδαμπαρώνεται στον εγωκεντρικό του χώρο, πικραίνεται αφάνταστα, όταν έρχεται σε επαφή με την ψυχοσωματική αξία του άλλου, βασανίζεται υπαρξιακά και πολλές φορές χάνει τα λογικά του.Αυτή η απαράδεκτη κατάσταση, τόσο στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία όσο καιστην αγιοπατερική διδασκαλία, αποκαλείται «φθόνος».

Ο φθόνος ξεκινά από την ζήλεια και φθάνει στην ζηλοφθονία (ζήλεια και φθόνος μαζί). 

Ο Πλάτωνας έλεγε: «Πρώτον μεν ζήλος, από ζήλου δε φθόνος» (Mενέξενος 242a4). Ο δε Αριστοτέλης ορίζει τον φθόνο ως εξής: «Εστίν ο φθόνος λύπη τις επί ευπραγία φαινομένη των ειρημένων αγαθών περί τους ομοίους» (Ρητορ. 1387b 22-23). Αλλά και στην Πατερική Γραμματεία διαβάζουμε ότι «ο ζήλος και ο φθόνος αλλήλοις εκκρέμανται (αλληλοεξαρτώνται) και ο έχων τούτων τα συναμφότερα έχει» (Εφραίμ Σύρου, Έργα, τόμ. 1, σ. 61).

Στην Παλαιά Διαθήκη, με τη δέκατη εντολή Του ο Θεός εντοπίζει την ρίζα της ζήλειας και του φθόνου στην επιθυμία για τα παντός είδους αγαθά του άλλου: «Ουκ επιθυμήσεις την γυναίκα του πλησίον σου, ουκ επιθυμήσεις την οικίαν του πλησίον σου, ούτε […] όσα τω πλησίον σου εστιν» (Έξ. 20, 17).Οι Ιεροί Ευαγγελιστές διασώζουν ότι οι Ιουδαίοι «διά φθόνον παρέδωκαν» τονΘεάνθρωπο Κύριο στον Σταυρικό θάνατο (Ματθ. 27, 18, Μάρκ. 15, 10).

Γι’ αυτό και ο Γρηγόριος Νύσσης αποφαίνεται ότι ο φθόνος είναι «το αρχέκακον πάθος, ο του θανάτου πατήρ, η πρώτη της αμαρτίας είσοδος, η της κακίας ρίζα, η της λύπης γένεσις, η των συμφορών μήτηρ, η της απειθείας υπόθεσις, η της αισχύνης αρχή» (Γρ. Νύσ., Περί του βίου Μωϋσέως, PG 00, 000).Είναι αποδεδειγμένο ότι το δηλητήριο της ζήλειας που καταλήγει σε ζηλοφθονία διαλύει μακροχρόνιες φιλίες, οικογενειακές εστίες, καταστρέφει ακόμη και αυτή την κοινωνική συνοχή ενός ολοκλήρου έθνους.

Ο Μ. Βασίλειοςτονίζει ότι «ώσπερ ιός σίδηρον, ούτως ο φθόνος την έχουσαν αυτόν ψυχήν εξαναλίσκει (κατατρώγει)» (Ομ. ΙΑ’, Περί φθόνου, PG 31, 373-384).Ο Όσιος Εφραίμ ο Σύρος, περιγράφοντας τον εσωτερικό κόσμο του ζηλόφθονου, παρατηρεί ότι αυτός έχει τάση να απαξιώνη κάθε τι, τό οπο ο ῖθεωρεί ανώτερο γύρω του: «Αυτός που έχουν καλή φήμη τους μειώνει […] Ποτεὲ δεὲν χαίρεται ο φθονερός για την προκοπή του άλλου» (ΙΘ’ Περί φθόνου και ζήλου, τ. 1, σ. 63).

Γι’ αυτό και ο Οσιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός αναφωνεί: «Φθόνου πάθος ουδέν ολεθριώτερον ψυχαίς ανθρώπων εμφυτεύεται» (PG 96, 413).Είναι γεγονός ότι η ζηλοφθονία δεν προσβάλει μόνον την συνείδηση αυτού που πάσχει από αυτήν, αλλά έχει ως συνέπειες την έχθρα, την χαιρεκακία, τηνφιλονεικία, την καταλαλιά, την απάτη και ακόμη και αυτήν την αχαριστία.

Ο περισσότερο μορφωμένος, ο εξυπνότερος, ο πλουσιώτερος και γενικότερα ο ανώτερος γίνεται εχθρός του ζηλόφθονου. Αυτή η κατάσταση οδηγεί τον άνθρωπο στον αυτοβασανισμό και στην απώλεια της ψυχικής ισορροπίας.

Ο Ιερός Χρυσόστομος το επιβεβαιώνει: «Δεινόν η ζηλοτυπία κακόν· και γαρ εις αφροσύνην εκπίπτει» (PG 54, 491).Με όλα όσα εκθέσαμε πιο πάνω, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η εικόνα του Θεού, ο άνθρωπος, μπορεί να πραγματώση την όντως ζωή μόνον με την αγάπη. Αγάπη προς τον Θεό και την εικόνα Του, τον συνάνθρωπο.

“Θεοκτονία σημαίναι αυτοκτονία” (Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς)

Ο Ευρωπαίος άνθρωπος έχει καταδικάσει σε θάνατο και τον Θεό και την ψυχή. Δεν καταδίκασε όμως έτσι και τον εαυτό του σε θάνατο, από τον οποίο θάνατο δεν υπάρχει ανάσταση; Κάνετε ειλικρινά και αμερόληπτα τον απολογισμό της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας, επιστήμης, πολιτικής, κουλτούρας, πολιτισμού, και θα δείτε ότι αυτές έχουν φονεύσει στον Ευρωπαίο άνθρωπο τον Θεό και την αθανασία της ψυχής. Αν όμως προσέξετε σοβαρά στην τραγικότητα της ανθρώπινης ιστορίας, οπωσδήποτε θα εννοήσετε, ότι η θεοκτονία πάντοτε καταλήγει στην αυτοκτονία. Ενθυμείσθε τον Ιούδα; Εκείνος πρώτος φόνευσε τον Θεό και έπειτα εξόντωσε τον εαυτό του. Αυτό είναι αδυσώπητος νόμος, ο οποίος κυριαρχεί στην ιστορία αυτού του πλανήτη.

Το οικοδόμημα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, οικοδομημένο χωρίς τον Χριστό, κατ’ ανάγκην θα καταρρεύσει και μάλιστα πολύ σύντομα, όπως προφήτευσε ο οραματιστής Ντοστογιέφσκι και ο θλιμμένος Γκόγκολ. Και μπροστά στα μάτια μας πραγματοποιούνται οι προφητείες των ορθοδόξων μας Σλάβων προφητών. Δέκα ολόκληρους αιώνες ανεγείρονταν ο ευρωπαϊκός πύργος της Βαβέλ, και ημείς αξιωθήκαμε του τραγικού οράματος: Ιδού, ανεγέρθηκε πελώριο μηδέν! Επήλθε γενική σύγχυση. Άνθρωπος δεν εννοεί άνθρωπο, ψυχή δεν εννοεί ψυχή, έθνος δεν εννοεί έθνος.

Ο Ευρωπαίος άνθρωπος έφθασε στον μοιραίο ίλιγγο, οδήγησε τον υπεράνθρωπο στην κορυφή του πύργου της Βαβέλ του, θέλοντας να αποπερατώσει με αυτόν το οικοδόμημά του, αλλά ο υπεράνθρωπος τρελλάθηκε ακριβώς επάνω στην κορυφή και γκρεμίστηκε από τον πύργο. Και πίσω του ο ίδιος ο πύργος γκρεμίζεται και θρυμματίζεται με τους πολέμους και τις επαναστάσεις. Ο homo europaeicus έπρεπε κατ’ ανάγκην να τρελλαθεί στο τέλος του πολιτισμού του· ο Θεοκτόνος ήταν αδύνατο να μη γίνει αυτοκτόνος. Η Wille zur Macht (Θέληση για δύναμη) μεταβλήθηκε σε Wille zur Nacht (Θέληση για νύχτα).

Νύχτα, βαριά νύχτα έχει καλύψει την Ευρώπη. Γκρεμίζονται τα είδωλα της Ευρώπης και δεν είναι πολύ μακριά η μέρα, κατά την οποία δεν θα μείνει ούτε πέτρα επάνω στην πέτρα από την κουλτούρα και τον πολιτισμό της Ευρώπης, με τους οποίους αυτή ανήγειρε πόλεις και κατέστρεφε ψυχές, θεοποιούσε τα κτίσματα και απέρριπτε τον Κτίστη.

Άδειασε ο ουρανός, διότι ο Θεός δεν είναι μέσα του. Άδειασε η γη, διότι δεν έχει επάνω της αθάνατη ψυχή. Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός έκανε τους δούλους του νεκροταφείο. Και αυτός ο ίδιος έγινε νεκροταφείο. «Θέλω να πάω στην Ευρώπη», δηλώνει ο Ντοστογιέφσκι, «και γνωρίζω ότι πηγαίνω σε νεκροταφείο…»

Αναμφίβολα οι αρχές και οι δυνάμεις της ευρωπαϊκής κουλτούρας και του πολιτισμού είναι Χριστομάχες. Για πολύν καιρό διαμορφωνόταν ο τύπος του Ευρωπαίου ανθρώπου εωσότου αυτός αντικατέστησε τον Θεάνθρωπο Χριστό με την φιλοσοφία και την επιστήμη του, με την πολιτική και την τεχνική του, με την θρησκεία και την ηθική του. Με τα σύγχρονα τεχνικά μέσα και τις πολιτικο-κοινωνικές επαναστάσεις, οι οποίες είναι και αυτές γέννημα και θρέμμα της επανάστασης της Ευρώπης, ο τύπος αυτός του Ευρωπαίου ανθρώπου καθίσταται πρότυπο του τέλειου ανθρώπου σ’ όλη την οικουμένη!

Στη Δύση ούτε γνωρίζουν την Εκκλησία, ούτε γνωρίζουν την οδό, ούτε γνωρίζουν έξοδο από τα αδιέξοδα. Εκεί όλα έχουν βυθιστεί στην ψυχοφθόρα ειδωλολατρία και φιλαυτία, φιληδονία και σαρκολατρία. Γι’ αυτό, Ευρώπη ίσον αναγέννηση της ειδωλολατρίας. Ψευδόχριστοι και ψευδοθεοί έχουν πλημμυρίσει την Ευρώπη και από εκεί εξάγονται σε όλες τις αγορές της Οικουμένης, έχοντας ως κύριο έργο τους να φονεύσουν τον Θεό και την ψυχή στον άνθρωπο και έτσι να στερήσουν από τον κόσμο τη μοναδική ελπίδα και αυτή την ίδια τη δυνατότητα της αληθινής κοινωνίας.

Γράφοντας αυτά, προσπαθούμε να εισδύσουμε στον πυρήνα της ευρωπαϊκής υψηλοφροσύνης, στα δαιμονικά υπόγειά της, απ’ όπου πηγάζουν οι ακάθαρτες πηγές της, τα νερά των οποίων δηλητηριάζουν την οικουμένη. Αυτό καθόλου δεν είναι καταδίκη της Ευρώπης· είναι μόνο μία εκ βαθέων κραυγή και εν προσευχή πρόσκληση στη μοναδική οδό της σωτηρίας μέσω της μετάνοιας.

[Από το βιβλίο: Αρχιμ. Ιουστίνου Πόποβιτς, Ορθόδοξος Εκκλησία και Οικουμενισμός, Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 1974, σελ. 161, 164, 184 (αποσπάσματα, με γλωσσική απλοποίηση)]

Ἡ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν θεία Κοινωνία

Ἕνας ἀπό τούς ἰσχυρότερους πειρασμούς πού δέχθηκαν τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας μέ τήν ἐμφάνιση τοῦ νέου ἰοῦ (covid-19) συνδέεται μέ τό μυστήριο τῆς θείας Λειτουργίας. Δέν ἦταν τόσο τό κλείσιμο τῶν Ἱερῶν Ναῶν γιά τόν λαό, γιά νά ἀποφευχθῆ ὁ συγχρωτισμός, ὅσο τό ὅτι ἀπό μερικούς ἀμφισβητήθηκε τό  κέντρο τῆς Ἐκκλησίας μας, πού εἶναι τό Σῶμα καί τό Αἶμα τοῦ Χριστοῦ καί ὁ τρόπος τῆς θείας Μετάληψης. Ἰσχυρίστηκαν ὅτι δῆθεν μέσα ἀπό τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ μεταφέρονται ἰοί καί μικρόβια, ἐνῶ ἡ πείρα τῶν αἰώνων ἀπέδειξε τό ἐντελῶς ἀντίθετο. Τέτοιες ἀσεβεῖς ἀπόψεις δέν ἐκφράστηκαν μόνον ἀπό «ἀλειτούργητους» καί «ἀκοινώνητους», ἀλλά καί ἀπό κάποιους δῆθεν θεολόγους καί θεολογοῦντες. Γιά νά καταγραφῆ ἡ πίστη τῆς Ἐκκλησίας γιά τό σημαντικό αὐτό θέμα καταρτίσθηκε καί δημοσιεύθηκε ἕνα κείμενο 42 σελίδων, ἀπό συνεργάτες τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερoθέου,  μέ τίτλο «Ἡ μαρτυρία τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας γιά τήν Θεία Κοινωνία» καί ὑπότιτλο «Τοποθέτηση σέ τρέχουσες θεολογικές ἀντιρρήσεις καί καταγραφή ἐκκλησιαστικῶν πηγῶν γιά τήν θεία Κοινωνία».

Ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος κατά τήν Συνεδρίασή της, τῆς 12ης Μαΐου 2020, ἀποφάσισε νά ἀποστείλη τό κείμενο αὐτό πρός τούς Σεβ. Μητροπολίτες τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, γιά τήν ἐνημέρωσή τους καί «κατά τήν ποιμαντικήν κρίσιν ἑκάστου Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου, ἀξιοποίησιν αὐτοῦ». Τίς βασικές θέσεις τοῦ κειμένου αὐτοῦ καταγράφουμε στήν συνέχεια, σέ μιά περίληψη.

 Θεάνθρωπος, θεία Λειτουργία, Ἐκκλησία

Ὁ ἅγιος Ἰουστῖνος τοῦ Τσέλιε, ἀκολουθώντας ὅλη τήν μαρτυρία τῆς Ἐκκλησίας, συνδέει ἄρρηκτα τόν Θεάνθρωπο Χριστό, τήν θεία Λειτουργία καί τήν Ἐκκλησία. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι Σῶμα Χριστοῦ, ὁπότε ἀπό ὅπου ἀπουσιάζει ὁ Θεάνθρωπος Χριστός δέν ὑπάρχει Ἐκκλησία. Ὁ Χριστός δίνεται στόν κόσμο μέ τό μυστήριο τῆς θείας Λειτουργίας, τό μυστήριο πού συνοψίζει ὅλα τά μυστήρια τῆς Καινῆς Διαθήκης, ὅλα τά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Ἡ μαρτυρία τοῦ ἁγίου Ἰουστίνου τοῦ Νέου γιά τήν ταυτότητα τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μέ τήν θεία Λειτουργία, ὡς Εὐχαριστία καί Μετάληψη τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ σαρκωθέντος Λόγου τοῦ Θεοῦ, δείχνει ὅτι ἡ Ἐκκλησία δέν μπορεῖ νά παύση τήν θεία Λειτουργία, δηλαδή τήν μετάδοση τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ στούς πιστούς, γιατί αὐτό συνεπάγεται τήν ἄρνηση τοῦ ἑαυτοῦ της, ὡς τοῦ πραγματικοῦ Σώματος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

 Α΄ Μέρος – Θεολογική τοποθέτηση σέ σύγχρονες θεολογικές ἀντιρρήσεις


1. Ἡ παύση τῆς Θείας Λειτουργίας ὡς ὕψιστη πράξη ἀγαπητικῆς αὐτοκένωσης τῆς Ἐκκλησίας

Ἤδη προτοῦ κλείσουν οἱ Ναοί ἀπό τό Κράτος, προτάθηκε ἡ παύση τῆς Λειτουργίας ἀπό θεολόγους καί μάλιστα ὑπῆρξαν περιπτώσεις Ναῶν, οἱ ὁποῖοι ἔκλεισαν πρίν κἄν ἡ Ἱερά Σύνοδος λάβη ὁποιαδήποτε ἀπόφαση. Ἡ θεολογική αἰτιολογία τῆς παύσης τῆς θείας Λειτουργίας ἀπό προϊσταμένους τῶν Ναῶν ὑπῆρξε ἡ χριστιανική ἀγάπη ὡς αὐτοκένωση τῆς Ἐκκλησίας ἀπό τόν ἴδιο της τόν ἑαυτό, δηλαδή τήν θεία Λειτουργία, μέ σκοπό νά προστατευτῆ ἀγαπητικά ἀπό κάθε μολυσμό ἡ κοινωνία τῶν ἀνθρώπων.

Μιά τέτοια ἄποψη δέν μπορεῖ νά στηριχθῆ στήν Ὀρθόδοξη πίστη καί θεολογία περί τοῦ Μυστηρίου τῆς θείας Εὐχαριστίας. Εἶναι τελείως κατανοητή μέσα στό πλαίσιο τῆς πίστης τῶν Προτεσταντῶν, σύμφωνα μέ τήν ὁποία τά Τίμια Δῶρα δέν εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, ἀλλά κτιστά σύμβολα μέ σκοπό τήν ἐνεργοποίηση τῆς μνήμης σέ σχέση μέ τό σωτηριῶδες ἔργο τοῦ Χριστοῦ. Γιά τόν προστεστάντη Χριστιανό ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου δέν ἐξαρτᾶται ἀπό τήν μυστηριακή συμμετοχή του στήν λατρεία, διότι ἁπλούστατα τά πάντα εἶναι κτιστά. Αὐτός εἶναι ἀκριβῶς ὁ λόγος γιά τόν ὁποῖο στόν Προτεσταντισμό εἴτε εἶναι κανείς στό σπίτι εἴτε στήν αἴθουσα ἀνάγνωσης τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ εἶναι τό ἴδιο πράγμα. Μάλιστα σέ καιρούς ἐπιδημίας γίνεται προφανές ὅτι ἡ ἐξίσωση ἀτομικῆς λατρείας καί κοινῆς λατρείας γέρνει ἀπολύτως ὑπέρ τῆς πρώτης, ἀφοῦ αὐτό ὁρίζεται ὡς χριστιανική ἀγάπη μέ σκοπό τήν ἀπουσία μετάδοσης ἀσθενειῶν.

Ἡ προτροπή, στόν χῶρο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, γιά παύση τῆς θείας Λειτουργίας ὡς θυσιαστικῆς ἀγάπης πρός τούς ἀνθρώπους προέρχεται καί ἀπό τήν πεποίθηση ὅτι μέ τήν θεία Μετάληψη εἶναι ἐνδεχόμενο νά μεταδίδεται φθορά καί μολυσμός. Οἱ δῆθεν θεολογικές προϋποθέσεις τῆς πεποίθησης αὐτῆς βασίζονται στή θεώρηση τῆς φύσης, εἴτε κτιστῆς, εἴτε ἄκτιστης, ὡς ἑνός πράγματος στό ὁποῖο ἐπικρατεῖ ἡ ἀναγκαιότητα καί τό ὁποῖο ἐπείγεται γιά τήν ἀτομική του ἐπιβίωση, ἐνῶ τό πρόσωπο εἶναι ἐλεύθερο ἀπό ἀναγκαιότητες. Προβάλλεται ἡ κοινωνία τῶν προσώπων  ὡς ἐναντία στήν ἀτομιστική ἐπιβίωση τῶν φύσεων καί ἡ θεία Μετάληψη θεωρεῖται ὡς σχέση κοινωνίας προσώπων, τῶν πιστῶν καί τοῦ Χριστοῦ, πού ἐναντιώνεται στήν ἐπιβίωση τῆς φύσεως. Αὐτή ἀκριβῶς ἡ ὑποτίμηση τῆς φύσεως, ἀκόμα καί τῆς θεϊκῆς, δίνει τό περιθώριο νά θεωρηθοῦν τά Τίμια Δῶρα ὡς δεκτικά καί φορεῖς μολυσματικῶν, φθοροποιητικῶν, ἰογενῶν ἐπιδράσεων.

Ἡ θεώρηση αὐτή, ὅμως, τῆς θείας Μεταλήψεως ἐμπεριέχει τήν βλάσφημη ἄποψη ὅτι δέν  ἐκπορεύεται ἁγιαστική Χάρη ἀπό τόν Ἄρτο καί τόν Οἶνο, πού ἔγιναν Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ, κατά τό Μυστήριο τῆς θείας Λειτουργίας. Ἐδῶ ἀκριβῶς ἐντοπίζει κανείς πλήρη ταύτιση μέ τόν Προτεσταντισμό. Δέν γίνεται παραδεκτή, ὅπως στούς Προτεστάντες, καμμία φυσική παρουσία τοῦ Θεοῦ στά Τίμια Δῶρα. Θεωροῦνται ἁπλῶς ὡς σημεῖα ἤ σύμβολα τῆς κοινωνίας τῶν προσώπων. Οἱ φύσεις τοῦ Χριστοῦ παραμερίζονται ἀπολύτως καί ἔτσι δέν ὑπάρχει κανένα περιθώριο γιά τήν θεοποιό ἐνέργεια τοῦ Ἄρτου καί Οἴνου πού μεταβλήθηκαν σέ Σῶμα καί Αἶμα Χριστοῦ. Ὁπότε πολύ φυσιολογικά παραδέχονται τήν βλάσφημη ἄποψη ὅτι μέσῳ τῆς θείας Μεταλήψεως μεταδίδονται ἰοί καί φθορά.

Μέ τέτοιες ἀπόψεις, πού ὑποτιμοῦν τήν φύση, εἴτε κτιστή, εἴτε ἄκτιστη, καί δέν ἀφήνουν κανένα περιθώριο γιά τήν θεοποιό ἐνέργεια τοῦ Ἄρτου καί Οἴνου πού μεταβλήθηκαν σέ Σῶμα καί Αἶμα Χριστοῦ κατά τήν θεία Λειτουργία, εἶναι φυσιολογική ἡ ἐξίσωση τοῦ «προσεύχομαι στό σπίτι» καί τοῦ «μετέχω τῆς λατρείας στόν Ναό». Αὐτό πού χάνεται γιά τούς φορεῖς αὐτῶν τῶν ἀπόψεων εἶναι ἡ «διαπροσωπική σχέση» μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους, ἡ στέρηση πού ἐπιβάλλεται ἀπό τά μέτρα τοῦ Κράτους. Ὁτιδήποτε ἄλλο, κατά τίς ἀπόψεις τους, ἀναπληρώνεται, ἀφοῦ ἀπό τόν Ἄρτο καί τόν Οἷνο πού καθαγιάζονται στήν θεία Λειτουργία, ἡ ὁποία τελεῖται στό Ἱερό Ναό δέν ἀναμένουν τήν καθαρτική, φωτιστική καί θεοποιό ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. Αὐτά τά ἀναμένουν ἀπό τήν «κοινωνία τῶν προσώπων», ὅπως αὐτοί τήν ἐννοοῦν.

Γιά τόν ὀρθόδοξο Χριστιανό, ὅμως, δέν ἐξισώνεται ἡ προσευχή στό σπίτι μέ τήν λατρεία πού τελεῖται στόν Ναό, οὔτε ἡ κοινωνία τῶν πιστῶν μέ τόν Χριστό τελεῖ ἐκτός τῆς μέθεξης τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν ἀπό τήν τεθεωμένη Σάρκα τοῦ Λόγου, οὔτε ἐπίσης τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ μπορεῖ νά ἀποτελέση φορέα μόλυνσης καί θανάτου, διότι ὁ Κύριος τῆς Ζωῆς δέν κληροδοτεῖ φθορά καί θάνατο. Κατά τόν τρόπο πού ἡ ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ, παθητή καί θνητή ἑκουσίως, φανέρωνε τήν θεία ζωοποιό ἐνέργεια κατά τίς θαυματουργίες, μέ τόν ἴδιο τρόπο ὁ καθαγιασμένος Ἄρτος καί ὁ Οἶνος τῆς θείας Λειτουργίας ἐνεργεῖ τόν ἁγιασμό τῶν ἀνθρώπων.

Ἡ πίστη τῆς Ἐκκλησίας στά Τίμια Δῶρα βλέπει τήν ἀντίδοση τῶν ἰδιωμάτων τῶν φύσεων στό πρόσωπο τοῦ Σαρκωμένου Λόγου, ὅπως τήν θεολόγησαν οἱ ἅγιοι Πατέρες. Ἡ σάρκα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἄν καί θνητή πρό τῆς Ἀναστάσεως –ἀπέβαλε τήν φθαρτότητα καί τήν θνητότητα μέ τήν Ἀνάσταση– εἶναι ζωοποιός καί ἐνεργεῖ ὅσα εἶναι τῆς θεότητος, ὄχι ἀφ’ ἑαυτῆς, ἀλλά ἐξαιτίας τῆς ἑνώσεως μέ τήν θεία φύση. Ἀντιστοίχως, ἡ ἐνέργεια τῆς θεότητας ἐκπορεύεται ἀπό τόν Ἄρτο τῆς θείας Λειτουργίας, ὡς τοῦ πραγματικοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Κατ’ αὐτόν τόν τρόπο ὁ Ἄρτος τῆς θείας Λειτουργίας εἶναι ζωοποιός, ἁγιαστικός καί θεοποιός.

Στά Εὐαγγέλια ὁ Ἰησοῦς Χριστός θεραπεύει τούς ἀρρώστους μέ τήν ἁφή, μέσω τῆς ὁποίας, διά τοῦ σώματός Του, φανερώνεται καί θαυματουργεῖ ἡ ἄκτιστη ἐνέργεια τῆς θεότητας. Στό κατά Μᾶρκον Εὐαγγέλιο διαβάζει κανείς «Καὶ ἔρχεται πρὸς αὐτὸν λεπρὸς παρακαλῶν αὐτὸν καὶ γονυπετῶν αὐτὸν καὶ λέγων αὐτῷ ὅτι ἐὰν θέλῃς, δύνασαί με καθαρίσαι. ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς σπλαγχνισθείς, ἐκτείνας τὴν χεῖρα ἥψατο αὐτοῦ καὶ λέγει αὐτῷ· θέλω, καθαρίσθητι. καὶ εἰπόντος αὐτοῦ εὐθέως ἀπῆλθεν ἀπ᾿ αὐτοῦ ἡ λέπρα, καὶ ἐκαθαρίσθη»(Μαρκ.1,40-41).

Ὁ Θεάνθρωπος Χριστός μέ τήν ἁφή καί τήν θεϊκή θαυματουργική Του ἐνέργεια θεραπεύει τόν λεπρό. Ὁ Λόγος τοῦ Πατρός, ὁ Θεάνθρωπος Χριστός ἐνεργεῖ, ὡς ἑνιαία σύνθετη ὑπόσταση καί μέ τήν ἐνέργεια τῆς ἀνθρώπινης καί μέ τήν ἐνέργεια τῆς θεϊκῆς φύσης Του. Κατά τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή ὁ Χριστός παρέλαβε τήν σάρκα του ὡς συνεργάτη στίς θεραπεῖες καί τίς ἀναστάσεις νεκρῶν, γιά νά δείξη ὅτι κι αὐτή μπορεῖ νά ζωοποιεῖ μέ τήν οὐσιώδη θεία ἐνέργειά Του.

Ὁ Χριστός ὡς ὁ Σαρκωμένος Λόγος ἐνεργεῖ τά ἀνθρώπινα θεϊκῶς καί τά θεϊκά ἀνθρωπίνως. Τό σῶμα τοῦ Σαρκωμένου Λόγου οὐδέποτε χωρίζεται ἀπό τήν θεϊκή ἐνέργεια, διότι εἶναι τὸ Σῶμα τοῦ ἰδίου τοῦ Θεοῦ Λόγου, τό ὁποῖο προσφέρεται πρὸς βρῶσιν καὶ πόσιν στούς πιστούς. Εἶναι προφανὲς ὅτι ὁ εὐχαριστιακός Ἄρτος ὡς Σῶμα Χριστοῦ, ὡς Σῶμα τοῦ ἰδίου τοῦ Θεοῦ Λόγου οὐδέποτε εἶναι χωρισμένος ἀπό τήν θεϊκή ἐνέργεια. Ἑπομένως, εἶναι ἀδύνατον τὸ σῶμα τοῦ ἰδίου τοῦ Λόγου νά ἀποτελεῖ φορέα φθορᾶς.

Ἐν κατακλείδι, ἡ ὑπακοή τῆς Ἐκκλησίας στόν Χριστό δέν μπορεῖ νά μεταδίδει ἰούς καί ἀσθένειες. Διότι ἡ Ἐκκλησία τελώντας τήν θεία Λειτουργία ὑπακούει στόν Χριστό, ὁ Ὁποῖος «λαβὼν τὸν ἄρτον» εἶπε στούς Μαθητές Του: «λάβετε φάγετε· τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου· καὶ λαβὼν τὸ ποτήριον καὶ εὐχαριστήσας ἔδωκεν αὐτοῖς λέγων· πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες· τοῦτο γάρ ἐστι τὸ αἷμά μου»(Ματθ.26, 26-28), καί στό Εὐαγγέλιο τοῦ Λουκᾶ καταλήγει λέγοντας: «τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν» (Λκ. 22,19).

Προφανῶς εἶναι βλασφημία νά δεχθοῦμε ὅτι ὁ Χριστός εἶπε στούς Μαθητές Του «τοῦτο ποιεῖτε» ἀφήνοντάς τους ἔκθετους σέ ἀσθένειες καί θάνατο, ὁ Νικητής τοῦ θανάτου.

2. Τό αἴτημα γιά παύση τῆς Θείας Λειτουργίας ὡς μεταρρύθμιση καί ἐκσυγχρονισμός κατά τά πρότυπα τῶν λοιπῶν χριστιανικῶν ὁμολογιῶν

Ἀναρωτιοῦνται μερικοί ἀρθρογράφοι, πού δέν ἔχουν σχέση μέ τήν Ἐκκλησία καί ἀγνοοῦν τήν θεολογία της, γιατί δέν μεταρρυθμίζεται ἐπιτέλους ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, γιατί δέν μιμεῖται τό Βατικανό καί τίς Προτεσταντικές Ὁμολογίες στήν παύση τῆς θείας Λειτουργίας στόν καιρό τῆς πανδημίας, ἀλλά μένει κολλημένη στήν δική της παράδοση. Ἡ ἀπάντηση εἶναι σχετικά προφανής. Οὔτε τό Βατικανό, οὔτε οἱ Προτεσταντικές Ὁμολογίες θεωροῦν τήν Ἐκκλησία ἄκτιστη καί κτιστή, ὅπως εἶναι ὁ Χριστός, ὁ σαρκωμένος Λόγος κτιστός ἄνθρωπος καί τέλειος ἄκτιστος Θεός.

Ἡ θεία Χάρη γιά τούς Ρωμαιοκαθολικούς εἶναι κτιστή, εἶναι κτίσμα, δημιούργημα, δέν εἶναι οὐσιώδης ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός γι’ αὐτούς δέν δίνει τίποτε ἀπό τόν Ἑαυτό Του στόν κόσμο. Ἐπικοινωνεῖ μέσω κτισμάτων.

Οἱ Προτεστάντες δέν δέχονται ἀληθῆ παρουσία Χριστοῦ στά Τίμια Δῶρα. Τά Τίμια Δῶρα, σέ ὅποιες Ὁμολογίες ὑπάρχουν καί ἐφόσον ὑπάρχουν, ἀποτελοῦν κτίσματα μόνον, βοηθητικά τῆς μνήμης, ὥστε οἱ πιστοί νά θυμοῦνται τόν Χριστό. Δέν εἶναι πηγές τῆς ἄκτιστης Χάριτος τοῦ Θεοῦ, οὔτε ἑνώνουν τούς πιστούς μέ τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή μέ τό πραγματικό Σῶμα Του, πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία, ἐμπειρία πού ἐκφράζει πολύ χαρακτηριστικά ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφοντας στούς Ἐφεσίους: «ὅτι μέλη ἐσμὲν τοῦ σώματος αὐτοῦ, ἐκ τῆς σαρκὸς αὐτοῦ καὶ ἐκ τῶν ὀστέων αὐτοῦ»(5,30).

Κατά συνέπεια ἡ θεία Λειτουργία εἶναι ἡ ὑπαρκτική ταυτότητα τῶν Ὀρθοδόξων. Ἡ ζωή τοῦ Ὀρθόδοξου Χριστιανοῦ εἶναι ζωή μέσα στήν Ἐκκλησία καί διά τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι ζωή, ἡ δύναμη τῆς ὁποίας εἶναι τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ καί τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ φανερώνεται καί παρέχεται στήν θεία Λειτουργία.

Ἡ ἀπόφαση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί ἄλλων Ἐκκλησιῶν νά μήν παύση ἡ θεία Λειτουργία, δέν ἦταν γιά νά διατηρηθῆ κάποιος τελετουργικός τύπος. Ἦταν ὁμολογία πίστεως στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Ἦταν ὁμολογία ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος. Παύση τῆς θείας Λειτουργίας σημαίνει παύση τῆς πίστης ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ. Μέ αὐτήν τήν πίστη ἡ θεία Λειτουργία στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν μπορεῖ νά σταματήση. Ἡ θεία Λειτουργία ἀποτελεῖ τήν πίστη τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι ὁ Κύριος ὅλης τῆς δημιουργίας. Ἡ Πολιτεία, βέβαια, ἀποδείχθηκε ὅτι ἔχει ἄλλη ἀντίληψη τῶν πραγμάτων.

Ἡ ἀνακοίνωση τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (16-3-2020) γιά τήν διατήρηση τῆς τέλεσης τῆς θείας Λειτουργίας τίς Κυριακές 7-8 π.μ., μέ παράλληλες παραινέσεις γιά ἀποχή κάθε εὐπαθοῦς ὁμάδας καί κάθε ἀσθενοῦς, φανέρωσε μέ σαφήνεια ὅτι ἡ  Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος λάμβανε σοβαρότατα ὑπόψη της τά ἐπιστημονικά δεδομένα γιά τήν πανδημία, ἀλλά καί δέν παραθεωροῦσε  τήν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας, μέσα στήν ὁποία δέν νοεῖται παύση τῆς θείας Λειτουργίας.

Ἐν τέλει, ἡ ἀποδοχή ἐκ μέρους τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς κρατικῆς ἐντολῆς γιά θεία Λειτουργία μέ μόνους τούς Λειτουργούς μαρτυρεῖ: πρῶτον, τήν σοβαρή στάση τῆς Ἐκκλησίας ἀπέναντι στά ἐπιστημονικά δεδομένα, τά ὁποῖα ἀποτρέπουν τόν συγχρωτισμό τῶν ἀνθρώπων· δεύτερον, τήν πρόνοια τῆς Ἐκκλησίας νά μήν βλασφημηθῆ τό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τῶν Χριστιανῶν ὡς φορέων τοῦ θανάτου στήν κοσμική κοινωνία μόνον λόγω τοῦ συνωστισμοῦ· τρίτον, τήν ἀγάπη τῆς Ἐκκλησίας πρός ὅλο τόν λαό –Χριστιανούς καί μή– καί μαρτυρεῖ τήν ἄρνηση τῆς Ἐκκλησίας νά λειτουργήση ὡς κομματική μερίδα ἐγείροντας ἐμφυλιακές τάσεις ἐντός τοῦ ἰδίου Ἑλληνικοῦ Ἔθνους. Ἔχουμε τόν ἐξωτερικό «ἀόρατο πόλεμο» τοῦ κορωνοϊοῦ, δέν ἦταν πρός τό συμφέρον τοῦ λαοῦ νά ἀνάψη καί ἕνας ὁρατός ἐμφύλιος.

Σέ ἄλλες ἐποχές, βέβαια, ἐπειδή τό σύνολο τῆς κοινωνίας πίστευε στόν Ἰησοῦ Χριστό, ἡ σκέψη γιά τήν παύση τῶν ἱεροπραξιῶν ἤ περιορισμό τους σέ μόνους τούς Λειτουργούς σέ περιόδους πανδημιῶν ἦταν ἀδιανόητη. Αὐτό μάλιστα παρά τό γεγονός ὅτι οἱ ἄνθρωποι εἶχαν πλήρη συνείδηση γιά τόν μεταδοτικό χαρακτήρα τῆς μολυσματικῆς ἀρρώστιας. Ὑπάρχουν πολλά ἱστορικά παραδείγματα ἀπό τούς πρώτους αἰῶνες ἕως τίς μέρες μας.

Ἐν κατακλείδι, μεταρρύθμιση τῆς Ἐκκλησίας μέ παύση τῆς θείας Λειτουργίας, σημαίνει ἔκπτωση ἀπό τήν ὀρθή πίστη στόν Θεάνθρωπο Χριστό, ὁ Ὁποῖος, κυρίως μέσω τῆς θείας Λειτουργίας, εἶναι ἡ Ζωή τοῦ κόσμου.

3. Ἡ ἐπίκριση τῆς ἄποψης τῆς Συνόδου καί τῆς μαρτυρίας ἐπισκόπων καί κληρικῶν ὅτι ἡ θεία Κοινωνία δέν μεταδίδει μολυσματικές ἀσθένειες

Μέ ἀφορμή τή χρήση τῆς ἱερῆς λαβίδας, τοῦ μάκτρου καί τῶν ἱερῶν σκευῶν ἔγινε καί γίνεται μιά μεγάλη συζήτηση περί μεταδοτικότητας μολυσματικῶν ἀσθενειῶν. Μάλιστα, μέ ἄξονα ἀναφορᾶς τήν θέση ὅτι τά Τίμια Δῶρα ἀποτελοῦν ὑλικά τῆς πεπτωκυίας φθαρτῆς φύσεως ἔγινε λόγος γιά μονοφυσίτες καί μονοφυσιτισμό ὡς πρός τήν θεία Μετάληψη.

Ἰσχυρίστηκαν, δηλαδή, ὁρισμένοι ὅτι εἶναι μονοφυσιτισμός νά λέγεται ὅτι ἡ θεία Κοινωνία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ δέν μεταδίδει μολυσματικές ἀσθένειες, διότι ἔτσι παραβλέπεται ἡ φθαρτή φύση τοῦ Εὐχαριστιακοῦ Ἄρτου. Κατά τούς ἰδίους ἐπικριτές τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, φθαρτός ἄρτος σημαίνει μετάδοση μολυσματικῶν ἀσθενειῶν. Ἑπομένως, γιά τούς ἴδιους ἐπικριτές τό νά ἰσχυριστῆ κανείς ὅτι ὁ Εὐχαριστιακός Ἄρτος δέν μεταδίδει μολυσματικές ἀσθένειες ἰσοδυναμεῖ μέ θεώρηση τοῦ καθαγιασμένου Ἄρτου ὡς ἀποκλειστικά θείας φύσεως, ἐξ οὗ κατά τήν γνώμη τους καί ὁ μονοφυσιτισμός.

 Εἶναι γεγονός, ὅτι μεγάλο μέρος Λειτουργῶν ἔχουν βρεθῆ μάρτυρες σέ ἐξωτερικές ἀλλοιώσεις τοῦ Εὐχαριστιακοῦ Ἄρτου, ὅπως π.χ. τοῦ Ἄρτου τῆς Προηγιασμένης θείας Λειτουργίας ἤ τοῦ Ἄρτου τῆς Μεγάλης Πέμπτης, ὁ ὁποῖος φυλάσσεται στό Ἀρτοφόριο τῆς Ἁγίας Τραπέζης κάθε Ἱεροῦ Ναοῦ μέ σκοπό τήν Μετάληψη τῶν ἐχόντων ἀνάγκη σέ ὧρες πού δέν γίνεται θεία Λειτουργία.

Τό γεγονός πιθανῆς ἀλλοίωσης τοῦ Εὐχαριστιακοῦ Ἄρτου μαρτυρεῖ προφανῶς γιά τήν ὑλική του φύση. Ὅμως ἐπειδή ὁ Εὐχαριστιακός Ἄρτος καί ὁ Οἶνος εἶναι ἀληθῶς Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ εἶναι ἀδύνατον νά ἀποτελέση φορέα μολυσματικῶν ἀσθενειῶν. Ὁ Ἄρτος τῆς Ζωῆς δέν μπορεῖ νά εἶναι μέσον θανάτου καί φθορᾶς.

Ἡ ἀντίδοση τῶν ἰδιωμάτων τῶν φύσεων στό πρόσωπο τοῦ σαρκωμένου Λόγου βοηθᾶ στήν κατανόηση τοῦ πράγματος. Κατά τόν τρόπο πού πρό τῆς Ἀναστάσεως ἡ παθητή σάρκα τοῦ Κυρίου ἦταν ζωοποιός, μέ τόν ἴδιο τρόπο ὁ Εὐχαριστιακός Ἄρτος ὡς Σῶμα Χριστοῦ εἶναι κτιστός καί γεμάτος ἀπό τίς ἄκτιστες ἐνέργειες τῆς θεότητος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ ἑκουσίως προσέλαβε τήν παθητότητα καί τήν θνητότητα τῆς φύσεώς μας, γιά νά μᾶς δωρίση τήν νίκη ἐναντίον τοῦ θανάτου. Ἐκουσίως προσλαμβάνει καί τόν ἄρτο τῆς ὑποκείμενης στήν φθορά φύσεως, τόν κάνει μυστηριακά Σῶμα Του, γιά νά μᾶς μεταδώση τήν Ζωή Του, τήν ὁποία «θάνατος οὐκέτι κυριεύει».

Πέραν αὐτῶν, ὑπάρχουν δεκάδες μαρτυρίες ζώντων καί κεκοιμημένων Λειτουργῶν τοῦ Θεοῦ, οἱ ὁποῖοι κατέλυαν τήν θεία Κοινωνία εἴτε ἐκκλησιάσματος μέ ἐξόχως μολυσματικές ἀσθένειες, εἴτε μέ κάθε εἴδους ζωντανῶν ὀργανισμῶν (ζωϋφίων, ἐντόμων κλπ), οἱ ὁποῖοι ἐξ ἀτυχήματος συγκεντρώνονταν στό ἱερό Ποτήριο. Ὅλες αὐτές οἱ μαρτυρίες ἐπιβεβαιώνουν ὅτι ἡ θεία Χάρη ἐνεργεῖ ἀπό τόν Εὐχαριστιακό Ἄρτο ὡς  ἀπολύτως ἀποτρεπτική κάθε φθορᾶς.

Πάντως, ἡ παραδοχή ἀπό μερικούς τῆς μετάδοσης νοσημάτων ἀπό τόν Εὐχαριστιακό Ἄρτο εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς θεώρησής του ὡς ἀποκλειστικά κτιστοῦ καί μάλιστα φθαρτοῦ. Παραθεωρεῖ τελείως τό μυστήριο τῆς μεταβολῆς τῶν δώρων σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ.

Μιά τέτοια θεώρηση ὅμως μηδενίζει τήν ἄκτιστη ἐνέργεια πού ἐκπορεύεται ἀπό τό Σῶμα τοῦ σαρκωμένου Λόγου καί καθιστᾶ κτιστολάτρη καί φθαρτολάτρη, ὅποιον πιστεύει στήν μετάδοση φθορᾶς ἀπό τό ἀναστημένο Σῶμα τοῦ Κυρίου. Ἑπομένως, μονοφυσίτες δέν εἶναι ὅσοι πιστεύουν στήν ἀπουσία μετάδοσης ἀσθενειῶν ἀπό τόν Εὐχαριστιακό Ἄρτο, ἀλλά δυστυχῶς, μονοφυσίτες καί φθαρτολάτρες εἶναι ὅσοι πιστεύουν ὅτι ὁ Ἄρτος τῆς Ζωῆς μπορεῖ νά εἶναι καί πρόξενος φθορᾶς.

Ἕνα ἄλλο ζήτημα πού συζητήθηκε πολύ ἦταν ὁ τρόπος τῆς θείας Μετάληψης διά τῆς λαβίδος, ἡ πιθανή μετάδοση μολυσμοῦ μέσῳ τοῦ μάκτρου, ἐναλλακτικοί τρόποι θείας Μετάληψης κλπ. Ὅλη ἡ συζήτηση σχετικά μέ τό τί κολλάει καί τί δέν κολλάει ἀναφορικά μέ τόν τρόπο Μετάληψης εἶναι μιά ἀπολύτως ἀδιέξοδη σχολαστική λεπτολογία.

Ὁ ἄνθρωπος προσέρχεται νά μεταλάβη τόν Ἄρτο τῆς Ζωῆς, πού εἶναι τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Κύριος τῆς ζωῆς οἰκονομεῖ στόν καθένα μας τί θά συμβῆ καί τί δέν θά συμβῆ. Δέν μπορεῖ ὁ Χριστιανός νά συμπεριφέρεται ὡς βαριά νευρωτικός καί ψυχαναγκαστικός μέ μικροβιακές ἐμμονές ἔμπροσθεν τοῦ μεγαλύτερου θαύματος τῆς δημιουργίας, τῆς ἴδιας τῆς ἐνανθρώπησης τοῦ Θεοῦ Λόγου, ἡ ὁποία ἀνακαινίζει τό σύμπαν καί καθιστᾶ τόν ἄνθρωπο σύσσωμο καί σύναιμο τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Πέραν αὐτῶν ὁ τρόπος Μετάληψης εἶναι καθιερωμένος ἐδῶ καί πολλούς αἰῶνες ἀπό τήν Ἐκκλησία καί μιά ὁποιαδήποτε ἀλλαγή δέν μπορεῖ νά γίνη ἀπό μιά μόνον Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία ἤ ἕνα Πατριαρχεῖο ἤ, πολύ περισσότερο, ἀπό ἕναν Ἱερέα ἤ Ἐπίσκοπο, ἀλλά ἀπό ὅλη τήν Ἐκκλησία μέ θεολογικά κριτήρια καί θεολογικό τρόπο.

Β΄ Μέρος – Ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας γιά τήν θεία Κοινωνία

Ἡ παράδοση τῶν ἁγίων Πατέρων, ἀπό τούς Ἀποστολικούς Πατέρες ἕως τούς συγχρόνους ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας, μαρτυρεῖ ὅτι ὁ Ἄρτος καί ὁ Οἶνος τῆς Εὐχαριστίας, εἶναι Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ, εἶναι «φάρμακον ἀθανασίας, ἀντίδοτος τοῦ μὴ ἀποθανεῖν, ἀλλὰ ζῆν ἐν Ἰησοῦ Χριστῷ διὰ παντός» (ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος). Δέν μεταδίδει φθορά, ἀσθένειες καί θάνατο, ἀλλά ζωή, ὄχι μόνο στήν ψυχή, ἀλλά καί στό σῶμα. Τήν διδασκαλία αὐτή συναντοῦμε στόν ἅγιο Ἰουστῖνο Φιλόσοφο καί Μάρτυρα καί στόν ἅγιο Εἰρηναῖο Ἐπίσκοπο Λυῶνος.

Βέβαια, γιά νά ἐνεργήση τό μυστήριο τήν ζωή τῆς ψυχῆς και τοῦ σώματος ὑπάρχουν προϋποθέσεις. Εἶναι ἀδύνατον ὁ Εὐχαριστιακός Ἄρτος νά εἶναι μεταδοτικός φθορᾶς, διότι εἶναι ὁ Ἄρτος τῆς Ζωῆς. Ἡ Ζωή δέν κληροδοτεῖ θάνατο. Σύμφωνα μέ τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο, ἡ καταδίκη πού ἐπιφέρει ὁ ἄνθρωπος στόν ἑαυτό του προσερχόμενος ἀναξίως συνίσταται ἀκριβῶς στήν ἀπουσία ἐπιγνώσεως ὅτι μεταλαμβάνει τόν Ἄρτο τῆς Ζωῆς, τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ.

Στόν ἅγιο Κύριλλο Ἀλεξανδρίας φανερώνεται μέ σαφήνεια μέ ποιόν τρόπο ὁ Ἄρτος τῆς Ζωῆς εἶναι πρόξενος ζωοποίησης τόσο τῆς ψυχῆς, ὅσο καί τοῦ σώματος. Μέ ἐπίκεντρο τό θαῦμα τῆς ἀνάστασης τοῦ νέου τῆς Ναΐν καί τῆς κόρης τοῦ Ἰαείρου ἀναφέρεται στήν μία καί συγγενῆ δι’ ἀμφοῖν ἐνέργεια τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.  Ὁ Χριστός κράτησε τό χέρι τῆς κόρης τοῦ Ἰαείρου καί τήν ζωοποίησε μέ τό παντουργὸ πρόσταγμά Του.  Ἐνήργησε μέ τήν ἁφή τῆς σαρκός Του καί μέ τό θεῖο πρόσταγμα. «Μίαν καὶ συγγενῆ» διά τῶν δύο φύσεων ἐπέδειξε τὴν ἐνέργεια. Τό ἴδιο καί στήν ἀνάσταση τοῦ νέου τῆς Ναῒν. «Ἥψατο τῆς σοροῦ», καί προσέταξε: «Νεανίσκε, σοὶ λέγω, ἐγέρθητι».

Μέ τήν ἀντίδοση τῶν ἰδιωμάτων στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ ὁ ἅγιος Κύριλλος ἑρμηνεύει τήν ἀντίδοση τῶν ἰδιωμάτων μεταξύ τῶν ἀνθρωπίνων σωμάτων καί τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ.  Ἄν μέ τήν ἁφή «τῆς ἁγίας σαρκὸς» ζωοποιοῦνται οἱ νεκροί, πόσο πλουσιώτερη δέν θα κερδίσουμε «τὴν ζωοποιὸν εὐλογίαν, ὅταν αὐτῆς καὶ ἀπογευσώμεθα;». Θά μᾶς μεταποιήση καί θά μᾶς δώση τό δικό της ἀγαθὸ, δηλαδή τὴν ἀθανασία. Οἱ φθαρτοὶ στὴν φύση, μέ τήν μίξη τῆς ὄντως ζωῆς «ἀναστοιχειούμεθα» καί καλούμαστε «πρὸς ἀφθαρσίαν».

Ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου ἀφορᾶ τόν ὅλο ἄνθρωπο, τό σῶμα καί τήν ψυχή του. Τά Τίμια Δῶρα ὡς Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ, σύμφωνα μέ τόν  ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, ἐνεργοῦν τήν θέωση τοῦ ἀνθρώπου, τόσο κατά τήν ψυχή ὅσο καί κατά τό σῶμα του.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός ἐξηγεῖ τήν χρήση τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἴνου γιά τήν μεταβολή σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ ὡς συγκατάβαση τοῦ Θεοῦ στήν ἀνθρώπινη συνήθεια τῆς βρώσης τοῦ ἄρτου καί τῆς πόσης τοῦ οἴνου.

Στόν ἅγιο Συμεών τόν Νέο Θεολόγο τονίζεται ἡ σωματική καί νοερά αἴσθηση τῆς ἐνεργουμένης θεώσεως διά τῆς θείας Κοινωνίας στούς ἀξίους. Ψέγει μάλιστα αὐτούς πού θεωροῦν ὅτι ἡ κοινωνία μέ τόν Θεό γίνεται «ἀγνώστως καί ἀναισθήτως».

Κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ ὁ Χριστός μᾶς χαρίζει τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν «διἀ τοῦ θείου Βαπτίσματος, διά τῆς τῶν οἰκείων ἐντολῶν τηρήσεως, διά τῆς μετανοίας ἤν τοῖς πταίουσιν ἐχαρίσατο, καί διά τῆς μεταδόσεως τοῦ οἰκείου σώματός τε καί αἵματος». Ὁ Χριστός μέ τό ἅγιο Βάπτισμα γίνεται Πατέρας τῶν ἀνθρώπων καί μέ τήν Θεία κοινωνία Μητέρα. Μᾶς «τρέφει μαστοῖς οἰκείοις, ὡς ὑπόμαζια βρέφη μήτηρ φιλόστοργος». Οἱ δύο μαστοί εἶναι τό ἅγιο Βάπτισμα καί ἡ θεία Κοινωνία. Ἀπό αὐτά τά δύο μυστήρια ἐξαρτᾶται ἡ σωτηρία μας.

Πλούσιο ὑλικό γιά τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας ὑπάρχει στό βιβλίο «Περί τῆς συνεχοῦς μεταλήψεως τῶν ἀχράντων τοῦ Χριστοῦ μυστηρίων», πού ἐπιμελήθηκε ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης. Εἶναι σημαντικός ὁ ἀκόλουθος συμπερασματικός λόγος του:

«Ἀδελφοί μου, ἀφοῦ ἀποδείχθηκε ἀπό τίς μαρτυρίες πού ἀναφέραμε ὡς τώρα ὅτι εἶναι ἀναγκαία στούς μή κωλυόμενους Χριστιανούς ἡ συχνή θεία Μετάληψη, εἶναι ἀπαραίτητο νά κοινωνοῦμε καί ἐμεῖς συχνά, γιά νά ἔχουμε μέσα μας τήν ζωή, πού εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός, γιά νά μήν ὑποστοῦμε τόν ψυχικό θάνατο. Ὅσοι δέν τρέφονται συχνά ἀπό αὐτήν τήν πνευματική τροφή, βεβαίως πεθαίνουν. Ἄν καί φαίνονται πώς ζοῦν σωματικά, ψυχικά εἶναι νεκροί, γιατί ἀπομακρύνθηκαν ἀπό τήν πνευματική καί ἀληθινή ζωή πού δίνει ἡ ἁγία Μετάληψη».

Ὁ σύγχρονός μας ἅγιος Πορφύριος, ἐκφράζοντας τήν ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας, ἔλεγε: «Νά ζοῦμε τά μυστήρια, ἰδιαίτερα τό μυστήριο τῆς θείας Κοινωνίας. Σ’ αὐτά  βρίσκεται ἡ Ὀρθοδοξία. Προσφέρεται ὁ Χριστός στήν Ἐκκλησία μέ τά μυστήρια καί κυρίως μέ τήν θεία Κοινωνία».

Ἡ Ὀρθοδοξία, ὅπως ἐκφράζεται ἀπό τά λειτουργικά, ἀλλά καί τά δογματικά κείμενα τῆς Ἐκκλησίας παρέχει τήν Ζωή τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμου, μέσω κυρίως τοῦ μυστηρίου τῆς θείας Λειτουργίας, στήν ὁποία δίνεται πρός βρῶσιν καί πόσιν τό πραγματικό Σῶμα καί τό πραγματικό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, ὄχι σύμβολά τους.

Στό Συνοδικό τῆς Ὀρθοδοξίας ἀνθεματίζονται αὐτοί πού λένε ὄτι ἄλλη εἶναι ἡ θεία Λειτουργία πού τώρα τελοῦμε ἀπό ἐκείνη πού τέλεσε ὁ Χριστός παραδίδοντας τό Μυστήριο στούς Ἀποστόλους καί ὅτι οἱ τώρα τελούμενες πρὸς ἐκείνη μόνον «φανταστικῶς καὶ εἰκονικῶς» ἀναφέρονται. Ἡ πίστη τῆς Ἐκκλησίας διά τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Ἁγίων Πατέρων μᾶς διδάσκει ὅτι ἡ σήμερα καί πάντοτε τελουμένη Θυσία εἶναι ἀπαράλλακτη, μία καὶ ἡ αὐτὴ μέ ἐκείνη πού τέλεσε ὁ Χριστός καί κατόπιν οἱ Ἀπόστολοι.

Ἀντί συμπεράσματος

Ἡ θεία Λειτουργία ἀποτελεῖ τήν ταυτότητα τῆς Ἐκκλησίας, διότι ἡ Ἐκκλησία εἶναι τό Σῶμα τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ καί μέλη της ὅσοι μεταλαμβάνουν τοῦ Ἄρτου τῆς Ζωῆς, δηλαδή τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ μετάληψη τοῦ Ἄρτου τῆς Ζωῆς εἶναι ἕνωση (γιά ὅσους εἶναι κατάλληλα προετοιμασμένοι) μέ τόν Θεάνθρωπο Ἰησοῦ Χριστό. Εἶναι κατάργηση τοῦ θανάτου καί τελικός προορισμός τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι ἀναιρέτις τῆς φθορᾶς. Δέν μεταδίδει ἀσθένειες. Μεταδίδει ὑγεία καί ζωή σ’ αὐτούς πού διακρίνουν στόν ἄρτο καί τόν οἶνο τῆς Εὐχαριστίας τό Σῶμα καί Αἷμα τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ θεία Λειτουργία δέν παύεται, διότι ὁ Θεάνθρωπος Χριστός δέν παύεται. Ἡ θεία Λειτουργία εἶναι ἡ μόνη σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, γιατί εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἐνεργῶν τήν ἀνακαίνιση τοῦ κόσμου.

Ἀναλυτικότερα γιά τήν μαρτυρία τῆς Ἐκκλησίας σχετικά μέ τήν κοινωνία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ βλέπε στό ἄρθρο: «Ἡ μαρτυρία τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας γιά τήν Θεία Κοινωνία», στήν ἠλεκτρονική διεύθυνση: https://parembasis.gr/index.php/el/6199-2020-04-11b,  απ’ όπου ελήφθη το παρόν.